Uppeldi og menntun - 01.01.2014, Blaðsíða 10

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(1) 201410
Hver j ir fara í kennaranám og Hvers vegna?
Árið 2009 var gefin út skýrsla á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar, Compara-
tive Study of Nordic Teacher-training Programmes (Norræna ráðherranefndin, 2009).
Hún sýndi m.a. þverrandi aðsókn að kennaranámi alls staðar á Norðurlöndum, að
Finnlandi undanskildu. Við samanburð á skipulagi grunnskólakennaramenntunar á
Norðurlöndum kemur í ljós að menntunin er ólík að uppbyggingu, innihaldi, lengd
og staðsetningu. Finnska kennaramenntunin skilur sig frá að því leyti að hún hefur
falist í fimm ára meistaranámi síðan á áttunda áratug síðustu aldar. Í Danmörku tekur
kennaranámið fjögur ár og hefur lengst af verið í sérstökum kennaramenntunar-
stofnunum (d. seminarium). Í Svíþjóð er menntun grunnskólakennara þriggja til
fimm ára háskólanám og í Noregi er um að ræða fjögurra ára nám. Á Íslandi var
kennaramenntun grunnskólakennara þriggja ára háskólanám til 2008 en þá varð hún
fimm ára meistaranám. Fyrstu nemendurnir í fimm ára námi hófu nám haustið 2009.
Unnið hefur verið að því að laga kennaramenntun í Finnlandi, á Íslandi og í Sví-
þjóð að Bologna-ferlinu. Danska kennaramenntunin hefur verið aðlöguð að hluta en
umræðunni um það hvernig eigi að standa að aðlöguninni í Noregi er ekki lokið (Nor-
ræna ráðherranefndin, 2010). Á Íslandi hafa þær breytingar sem gerðar voru á Háskóla
Íslands, með skipan skólans í fimm fræðasvið og sameiningu við Kennaraháskóla
Íslands, þann 1. júlí 2008 líklega stuðlað að enn markvissari innleiðingu Bologna-
ferlisins í skólanum (Þórður Kristinsson, 2010).
Misjafnt er eftir löndunum fimm hvort þeir sem hefja kennaranám ljúka því. Á
undanförnum árum hefur það hlutfall verið hátt á Íslandi, í Finnlandi og í Svíþjóð
en brotthvarf úr kennaranámi er mikið í Noregi og Danmörku. Kennaramenntun á
háskólastigi var talin geta aukið virðingu fyrir bæði menntuninni sjálfri og kennara-
starfinu. Þetta var notað sem rök þegar menntunin var flutt á háskólastig á Íslandi og
annars staðar á Norðurlöndum (Gyða Jóhannsdóttir, 2008). Einnig hafði komið í ljós í
athugun þeirra sem að skýrslu Norrænu ráðherranefndarinnar stóðu að virðing gagn-
vart kennarastarfinu hafði minnkað alls staðar á Norðurlöndum nema í Finnlandi.
Kennaraskortur er staðreynd í Danmörku, Svíþjóð og Noregi, einkum í stærðfræði og
öðrum náttúruvísindagreinum (Norræna ráðherranefndin, 2009).
Í greininni er kannaður bakgrunnur þeirra sem hófu grunnskólakennaranám á
Menntavísindasviði Háskóla Íslands haustið 2009 og viðhorf þeirra sömu grunnskóla-
kennaranema annars vegar og framhaldsskólanema hins vegar til kennaranáms og til
kennarastarfsins. Þessar niðurstöður eru bornar saman við hliðstæðar niðurstöður frá
hinum Norðurlöndunum.
aÐfErÐ
Fjallað er um hluta af umfangsmikilli norrænni rannsókn sem gerð var að frumkvæði
Norrænu ráðherranefndarinnar, samtímis í fimm löndum, Danmörku, Finnlandi,
Íslandi, Noregi og Svíþjóð. Danmarks Evalueringsinstitut (EVA) og Danmarks Pæda-
gogiske Universitet (DPU) höfðu veg og vanda af hönnun rannsóknartækja en rann-
sakandi frá hverju landi sá um gagnaöflun og tók rýnihópaviðtölin ásamt fulltrúum
frá EVA. Í Svíþjóð tóku kennaranemar í Háskólanum í Gautaborg þátt í könnuninni,