Helgafell - 01.12.1953, Síða 44

42
HELGAFELL
ar afburðasnjallar og bera athyglisgáfu
hans gott vitni. Stunduen getur hann
lýst íbúum heils byggðarlags í eld-
snöggri svipoiynd og uoi leið er secn
maður sjái þjóðina alla fyrir sér: ,,Það
er líka eitt einkennilegt við fólk þarna
að austan. Það er svefninn á andlitinu
á því. Það er eins og það sé alltaf að
berjast við að vakna“. I túlkun séra
Árna á einstaklingum og heilum
byggðarlögum gætir bæði hreinlyndis í
hugsun, en einnig æði oft cniskunnar-
leysis í orðui.m, svo að mörgum hefur
sviðið undan minna. 1 landi kunnings-
skaparins og ættarkenndanna eru
menn ákaflega kvikusárir fyrir hinu
talaða og skráða orði, og þess vegna
leitar öll gagnrýni, sönn og login,
fangstaðar á mönnum á bak. Ævisaga
séra Árna Þórarinssonar hefur vald-
ið miklu hneyksli í sumum byggðarlög-
um, sem þykjast hafa orðið sérstak-
lega hart úti, og Snæfellingar enda
orðnir ,,heimsfrægir“ eftir útkomu ævi-
sögunnar, svo talað sé í stíl prófasts-
ins. En þótt séra Árni sé oft tannhvass,
stundum illyrmislegur í dómum um
menn og heilar sveitir, þá er öll rætni
og rógur honum fjarri. Honum er mjög
sýnt að draga fram kosti og lesti á
mönnum, skipta ljósi og skugga sam-
kvæmt sanngirni sinni og réttlætis-
kennd, skýra orsakir þess sem miður
fer, en hann drepur aldrei simjöri í
brestina.
Trú séra Árna Þórarinssonar var
vangaveltulaus rétttrúnaður í alþýðleg-
um stíl, svo sem hann átti kyn til. Það
var trú smalans á Miðfelli. Þegar hann
var sendur til að leita kinda lagðist
hann á bæn og kindurnar fundust.
Hann stöðvaði ljónstygga hesta með
bæn. Þennan trúarhita sótti hann til
móður sinnar, sem ,,vakti stundum á
bæn heilar nætur, þegar ekkert var til
að éta“. Hann læknaði sjúka með
bænum. En séra Árni var ekki aðeins
trúmaður í kristilegum skilningi. Trú-
arlíf hans var allt blandið þeirri forn-
eskju, sem eldri er öllum kristindómi,
og í því efni er hann studdur djúpum
rótum í íslenzkri alþýðutrú. Almættis-
verk eru daglegir viðburðir í lífi hans.
Hann gengur Haffjarðará, sem átti að
vera ófær samkværrt lögum guðs og
náttúrunnar, en hún nær honum ekki
í skóvörp. Þegar landlæknisheimilið
dottar undir furðusögum prófastsins
rumskar læknisfrúin lítið eitt, þegar
kennimaður Snæfellinga sér ,, 500
drauga“ alla í senn. Hann á margar
glettingar við sjálfan myrkrahöfðingj-
ann og ber sigur af hólmi, forðar sókn-
arbörnum sínum undan tálsnörum Sat-
ans jafnvel á dögum kreppunnar.
Skrásetjari ævisögunnar, Þórbergur
Þórðarson, skrifar í lok síðasta bindis
fallega minningargrein um Árna Þór-
arinsson. Svo hlédrægur er hann þar,
að vart verður séð af orðum hans,
hvern þátt hann á í gerð ritsins. Svo
lítur út sem Þórbergur Þórðarson hafi
alls staðar þar sem þess var kostur lát-
ið frásagnarblæ prófastsins njóta sín,
þótt ritið sé að öðru leyti markað hand-
bragði og stílgáfu Þórbergs. Líklegast
er, að samvinna prests og skrásetjara
hafi verið svo náin, að víða sé pgerlegt
að greina í sundur hlut hvors um sig i
hinni ytri gerð þess. En eitt er þó víst:
ævisaga Árna prófasts Þórarinssonar
hefði aldrei orðið sú sem hún er ef
handtaka Þórbergs Þórðarsonar hefði
ekki við notið. Sumir hafa furðað sig
á því, að Þórbergur Þórðarson, sem
stendur sjálfur í stórskuld við íslenzku
þjóðina um framhald sinnar eigm
sjálfsævisögu, skyldi verja átta árum