Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.02.2014, Blaðsíða 18

18 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2.2. 2014
Ferðalög og flakk
É
g hlakka til að fá Gunnar Braga
Sveinsson hingað til okkar, þá fáum
við tækifæri til að sýna honum hvað
við erum að gera í Úganda,“ segir
Gísli Pálsson umdæmisstjóri Þróunarsam-
vinnustofnunar Íslands, en utanríkisráðherra
Íslands mun koma til Úganda í febrúar til að
kynna sér starfsemina. „Við ætlum meðal
annars að fara með Gunnar Braga til Buikwe
sem er nýjasta samstarfshéraðið okkar, og
kynna honum hvað við ætlum að gera þar.
Þetta er fiskimannasamfélag við Viktoríuvatn
sem er flökkusamfélag og hefur orðið út-
undan í þróun. Aðgangur að vatninu er mjög
erfiður, en stefnan er að fækka löndunar-
stöðum og bæta aðstöðuna, byggja upp þjón-
ustukjarna og bæta þannig gæði aflans.
Þarna munum við vinna með héraðs-
yfirvöldum að því að byggja upp grunnþjón-
ustu í menntun og heilsugæslu, en Hólm-
fríður Bjarnadóttir hjúkrunarfræðingur gerði
nýlega athugun á stöðunni og niðurstaðan var
sú að í forgangi verður að bæta aðgang að
hreinu vatni og bæta almenna hreinlætis-
aðstöðu. Áherslan í heilbrigðismálum verður á
mæður og ungbörn.“
Að gera fólk sjálfbjarga
Gísli segir að nú vinni ÞSSÍ beint með hér-
aðsyfirvöldum og hafi færri milliliði en áður,
enda séu þá meiri líkur á varanlegum ár-
angri. „Héraðið ber ábyrgð á framkvæmdinni
en okkar aðstoð felst í því að styðja héraðið í
því að framkvæma eigin stefnu. Hugsunin
hefur breyst heilmikið frá því ég byrjaði í
þessu fyrir nítján árum. Aðalmarkmið þróun-
arsamvinnu er að búa þannig um hnútana að
ekki verði þörf fyrir hana, að gera fólk sjálf-
bjarga. Það verður að vera skýrt upphaf og
skýr endir á verkefnunum. Þess vegna leggj-
um við mikið upp úr því að vera með góðan
og vandaðan undirbúning, þá getum við mælt
árangur eftir því sem á líður, sem er mikil-
vægt fyrir íbúana á svæðinu, fyrir okkur sem
störfum að þessu og fyrir skattborgarana
heima á Íslandi, því þá getum við sýnt árang-
ur svart á hvítu.“ Gísli segir að ÞSSÍ leggi
mikla áherslu á umhverfismál og jafnréttis-
mál í öllu sem þau gera. „Við mælum áhrif
verkefna á jafnréttisþætti í samfélaginu þar
sem við störfum. Hjá langflestum samstarfs-
aðilum okkar vantar ekki viljann í þessum
málum. Við erum með góða tengingu við
Jafnréttisskóla Sameinuðu þjóðanna heima á
Íslandi og við byggjum upp þekkingu og getu
í héruðunum til að bæta úr jafnréttismálum
og umhverfismálu.“
Við erum stolt af árangrinum í
menntamálum í Kalangala
Undanfarin sjö ár hefur ÞSSÍ unnið að verk-
efni í Kalangalahéraði sem er eyjasamfélag
úti í Viktoríuvatni. „Árangurinn í Kalangala
hefur verið mjög góður í grunnmenntun,
miklu fleiri nemendur klára nú grunnskóla og
ná betri einkunnum. Einnig hefur brotthvarf
nemenda minnkað og fleiri komast inn í
framhaldsskóla. Við erum afar stolt af þessu
og héraðsyfirvöld í Kalangala monta sig líka
af því hversu mikið þau hafa bætt sig í
grunnmenntun, enda full ástæða til. Þetta er
tíu ára verkefni og að því loknu finnum við
hugsanlega nýtt hérað til að aðstoða, ef fjár-
magn leyfir. Við munum halda áfram að að-
stoða fiskimannasamfélög, því þar er þörfin
mikil. Stjórnvöld hér í Úganda horfa til getu
okkar og reynslu umfram aðra í samstarfi við
fiskisamfélög.“ Þegar Gísli er spurður að því
hvaða áhrif það muni hafa á verkefnin í Úg-
anda, að draga eigi úr fjárhagsframlagi til
Þróunarsamvinnustofnunar, segir hann að
það muni vissulega hægja á nýja verkefninu í
Buikwe. „En við ætlum að vera bjartsýn og
vona að þetta verði tímabundið ástand og að
við getum unnið þetta upp síðar meir.“ Gísli
minnir á að þróunarsamvinnuáætlunin hafi
verið samþykkt með öllum greiddum atkvæð-
um á þinginu heima á Íslandi, nema einu.
„Það gefur ákveðna vísbendingu um vilja
stjórnvalda. Okkur þykir auðvitað slæmt þeg-
ar dregið er úr fjárframlögum til starfsem-
innar, en við vinnum með þau spil sem okkur
eru gefin og gerum okkar besta.“
Hið afstæða afríska tímaskyn
Gísli hefur búið í Úganda undanfarin þrjúr ár
en áður hafði hann starfað víða á vegum
stofnunarinnar; á Grænhöfðaeyjum, í Mosam-
bik, í Namibíu og í Nicaragua í mið Ameríku.
„Afríkulöndin sem ég hef búið í eru mjög
misjöfn enda er Afríka stór og margbrotin.
Maður verður að aðlagast aðstæðum á hverj-
um stað og það er undir manni sjálfum komið
hvernig tekst til. Ef maður gerir það með
opnum hug og er jákvæður, þá gengur það
yfirleitt vel. Ég get ekki ætlast til að heilt
þjóðfélag og fólkið sem í því býr, aðlagi sig
að mér. Maður verður að gera sjálfum sér
þann greiða að einbeita sér að því sem er já-
kvætt. Ef maður fellur í þá gryfju að vera
neikvæður, þá er allt ömurlegt. Að tileinka
sér þolinmæði er til dæmis gífurlega mikil-
vægt í Afríku. Það er mikill skóli að lifa í
samfélagi þar sem hlutirnir gerast þegar þeir
gerast ef þeir þá gerast yfir höfuð. Og það
stoðar ekkert að hafa áhyggjur. Við Íslend-
ingar erum vanir því að gera hlutina hratt og
eins vel og við getum, en það fer ekki alltaf
vel með hinu afstæða afríska tímaskyni.“
Sonurinn kunni vel við sig á Íslandi
Gísli segist vera með tvo hatta í Úganda, því
auk þess að vera umdæmisstjóri Þróunarsam-
vinnustofnunar er hann forstöðumaður ís-
lenska sendiráðsins í Úganda. „Það koma
ótrúlega margir Íslendingar hér í gegnum
sendiráðið, mikið af ungu fólki kemur í alls-
konar sjálfboðaliðastarf. Við höfum líka að-
stoðað Íslendinga í nágrannalöndunum Kenía
og Kongó, með vegabréf og annað slíkt ef
þeir lenda í hremmingum. Um tíu Íslendingar
eru svo með fasta búsetu í Úganda.“
Gísli flutti heim til Íslands haustið 2008,
beint í kreppuna, og bjó þar í tvö ár. „Þar
sem ég hef búið í útlöndum stóran hluta æv-
innar, þá var álíka erfitt að flytja til Íslands
og að flytja á milli Afríkulanda. Sextán ára
syni mínum fannst frábært að flytja til Ís-
lands, hann kunni vel við frelsið og sjálfræðið.
Hann er fæddur á Grænhöfðaeyjum og þekk-
ir því ekkert annað en flökkulífið.“
Gísli Pálsson á skrifstofu ÞSSÍ í Kampala.
AÐ TILEINKA SÉR ÞOLINMÆÐI ER MIKILVÆGT Í AFRÍKU
Við vinnum með þau spil
sem okkur eru gefin
GÍSLI PÁLSSON SEM BÝR
Í KAMPALA, HÖFUÐBORG
ÚGANDA, ÆTLAST EKKI TIL AÐ
HEILT ÞJÓÐFÉLAG OG FÓLKIÐ SEM
Í ÞVÍ BÝR, AÐLAGI SIG AÐ HONUM.
HANN HEFUR BÚIÐ Í FJÓRUM
ÓLÍKUM AFRÍKULÖNDUM Á ÞEIM
TÆPU NÍTJÁN ÁRUM SEM HANN
HEFUR STARFAÐ HJÁ ÞRÓUNAR-
SAMVINNUSTOFNUN ÍSLANDS
(ÞSSÍ). HANN SEGIST ÞURFA
AÐ AÐLAGAST AÐSTÆÐUM
Á HVERJUM STAÐ OG ÞAÐ SÉ
UNDIR HONUM SJÁLFUM KOMIÐ
HVERNIG ÞAÐ TAKIST TIL. EF HANN
GERI ÞAÐ MEÐ OPNUM HUG OG
JÁKVÆÐNI, ÞÁ GANGI ÞAÐ VEL.
Kristín Heiða Kristinsdóttir khk@mbl.is
Vegagerð í þorpi við Kyoga-vatn tekur tímann sinn þegar verkfærin eru aðeins haki og hjólbörur.
Í Kisaba fiskimiannaþorpinu á Bukasa eyju í Kalangalahéraði úti á Viktoríuvatni hefur ÞSSÍ m.a. lagt
til flotbryggju og verkunaraðstöðu og einnig bætt alla aðstöðu til að auka fiskgæði.
Ljósmynd/Gunnar Salvarsson
Morgunblaðið/Sunna Ósk Logadóttir Ljósmynd/Gunnar Salvarsson