Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.02.2014, Blaðsíða 52

52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2.2. 2014
Sýningin „Hljómfall litar og línu“ verður opn-
uð í Hafnarhúsinu á laugardagskvöld klukkan
20. Er hún hluti sjónrænu tónlistarhátíð-
arinnar Reykjavík Visual Music – Punto y Ra-
ya Festival, sem haldin er um helgina.
Þetta er viðamikil sýning sem snýst um
myndlistarverk í anda „sjónrænnar tónlist-
ar“. Allt frá því snemma á 20. öld hafa mynd-
listamenn í leit að óhlutbundnu tjáning-
arformi leitað að fyrirmyndum í tónlist.
Sýningin skiptist í þrjá hluta. Í fyrsta hlut-
anum eru sýnd lykilverk eftir helstu frum-
kvöðla sjónrænnar tónlistar, annar hluti sam-
anstendur af verkum eftir íslenska og erlenda
samtímalistamenn og í þeim þriðja eru um
40 minni verk sem birta hugmyndir um sam-
hengi í myndlist og tónlist hér á landi.
HLJÓMFALL LITAR OG LÍNU
HLJÓÐ OG MYND
Verk eftir Doddu Maggý, DeCore (aurae), er
eitt fjölmargra ólíkra mynd- og hljóðverka.
Kammerkórinn Schola cantorum minnist Þor-
kels Sigurbjörnssonar með tónleikunum.
Morgunblaðið/Frikki
Kammerkórinn Schola cantorum og Listvina-
félag Hallgrímskirkju munu minnast Þorkels
Sigurbjörnssonar tónskálds með tónleikum í
Hallgrímskirkju á sunnudag klukkan 15.
Kórinn mun flytja úrval af kirkjulegum kór-
verkum Þorkels, Hörður Áskelsson kantor
Hallgrímskirkju leikur orgelverkið „Snertur“
á Klaisorgel kirkjunnar, auk þess sem Schola
cantorum frumflytur kórverkið „Nunc di-
mittis“ eftir Hreiðar Inga Þorsteinsson, en
það tileinkar Hreiðar minningu Þorkels sem
var einn af kennurum hans í tónsmíðum.
Þorkell Sigurbjörnsson lést 30. janúar í
fyrra. Hann lét eftir sig mikið af vandaðri
kirkjutónlist sem margir hafa flutt.
SCHOLA CANTORUM SYNGUR
MINNAST
ÞORKELS
Tilkynnt var í vikunni að
Nathan Filer hreppti hin
bresku Costa-bókmennta-
verðlaun fyrir frumraun
sína, The Shock of the Fall.
Það kom mörgum á óvart
þegar hún var í forvali
kjörin besta fyrsta verk
höfundar og eins kom það
gagnrýnendum sem veð-
bönkum á óvart nú, að hann hreppti hnossið,
þótt dómnefnd sé sögð hafa verið einróma í
afstöðu sinni. Haft var eftir einum í nefndinni
að sagan væri svo góð að hún gerði lesendur
að betri mönnum.
The Shock of the Fall fjallar um 19 ára
mann, Matthew Homes, sem upplifir síend-
urtekið hið skelfilega kvöld tíu árum fyrr þeg-
ar eldri bróðir hans, sem var með Downs-
heilkenni, lést óvænt fyrir framan hann.
ÓVÆNTUR VERÐLAUNAHAFI
FILER FÉKK COSTA
Nathan Filer
Við viljum líka skemmta börnum með nútímatónlist. Þetta ermjög skemmtilegt efni og gaman að geta kennt börnum ogungmennum að hlusta vel,“ segir Pamela de Sensi flautuleik-
ari um þátt tónleikaraðarinnar Töfrahurðarinnar í dagskrá Myrkra
músíkdaga með tónleikunum „Strengir á tímaflakki“ í Kaldalóni
Hörpu klukkan 11 á sunnudagsmorgnun. Markmiðið með Töfrahurð-
inni er að kynna klassíska tónlist frá ýmsum tímum fyrir börnum
með lifandi hætti.
Á dagskránni er nýtt tónlistarævintýri, „Strengir á tímaflakki“,
eftir Steingrím Þórhallsson við sögu Pamelu en það kom út á bók og
geisladisk í nóvember. Þá verða einnig flutt tvö önnur nútímaverk
sem voru sérstaklega samin fyrir börn, „Færibandið“ eftir Guðmund
Stein Gunnarsson og „Einu sinni var eftir Oliver Kentish“.
Börnin munu kynnast verkunum undir leiðsögn sögumanns, Sigur-
þórs Heimissonar og Valgerðar Guðnadóttur, en þau munu fylgja
börnunum í gegnum verkin og kynna þeim hvernig nútímatónlist er
hugsuð og búin til. Börnin fá að heyra hvernig verk fyrri alda
hljóma í samanburði við nútímatónlistina og læra því að þekkja mun-
inn á þessum ólíku tónlistarstefnum. Þau fá einnig að taka virkan
þátt í efnisskránni. Kammerhópurinn Shéhérazade sér um flutning
verkanna ásamt Frank Aarnink slagverksleikara.
„Margir kunna að hugsa í þá veru að nútímaleg tónlist sé ekki
fyrir börn og unglinga, en það er ekki rétt, það er mjög áhugavert
fyrir ungt fólk að mæta á tónleika með góðri leiðsögn,“ segir Pa-
mela.
„Áhorfendur fá að taka þátt í öllum verkunum og læra hver er
munurinn á tónlist sem samin er í dag og á eldri tónlist. Þau fræð-
ast um það hvernig hugsunin að baki verkunum hefur breyst, og
flutningurinn. Nú eru sum verk leikin á tölvu að einhverju leyti og
allskyns ný efni eru notuð til að búa til hljóðfæri, og sem hljóðfæri,
og börnin skemmta sér við að fá að snerta á þeim og prófa.“
Þá segir hún tónskáldin verða á staðnum og mögulegt að ræða við
þau um verkin. „Börnunum verður hjálpað við að hlusta á og skilja
tónlist í nútímalegum búningi,“ segir Pamela. efi@mbl.is
TÖFRAHURÐIN Á MYRKUM MÚSÍKDÖGUM
Skemmta með
nútímatónlist
Pamela de Sensi er höfundur sögunnar Strengir á tímaflakki sem Stein-
grímur Þórhallsson samdi tónlist við. Það og fleiri verða flutt.
„BÖRNUNUM VERÐUR HJÁLPAÐ VIÐ AÐ HLUSTA Á
OG SKILJA TÓNLIST Í NÚTÍMALEGUM BÚNINGI,“ SEGIR
PAMELA DE SENSI UM TÓNLEIKA TÖFRAHURÐARINN-
AR Í HÖRPU Á SUNNUDAGSMORGNI.
Menning
É
g er stundum spurður að því
hvaða hljóðfæri ég hafi fyrst
unnið með. Þótt það hafi verið
gítar þá má segja að kórinn hafi
mótað mig meira en gítarinn,“
segir Hugi Guðmundsson tónskáld. Á dög-
unum kom út geisladiskurinn Djúpsins ró
með verkum Huga og hefur hlotið verð-
skuldaða athygli og lof, fyrir sterk og
áhugaverð verk fyrir kór og hljóðfæri.
Flytjendur eru Hamrahlíðarkórinn undir
stjórn Þorgerðar Ingólfsdóttur, Nordic Af-
fect-hópurinn, sem hefur sérhæft sig í að
flytja tónlist 17. og 18. aldar í bland við
nýja tónlist, og Hanna Loftsdóttir sem leik-
ur á gömbu.
Hugi, sem er fæddur árið 1977, starfar að
tónsmíðum í Kaupmannahöfn en hann lauk
þar meistaragráðu við Konunglega tónlistar-
akademíið árið 2005 og síðar meistaranámi í
raf- og tölvutónlist við listaháskóla í Hol-
landi. Hann hlaut Íslensku tónlistarverðlaun-
in árið 2008 fyrir tónverkið „Apocrypha“ og
aftur í fyrra fyrir „Orkestur“.
Hugi er hér á landi í tengslum við Myrka
músíkdaga og Visual Music Festival, þar
sem flutt eru þrjú verka hans. Á opnunar-
kvöldinu var frumflutt samstarfsverkefni
þeirra Brett Battey, sem er búsettur í Bret-
landi, verk með tónlist Huga fyrir píanó og
elektróník og myndverki Battey. Í dag, laug-
ardag, klukkan 14, flytur Nordic Affect síðan
„Händelusive“, verk í þremur þáttum frá
2009 sem heyra má á diskinum nýja, og
einnig verk eftir þá Huga og Guðmund Vigni
Karlsson, „Púls tveir“.
Hugi segir að samstarf þeirra Battey hafi
verið áhugavert og að Friðrik Steinn Krist-
jánsson, forvígismaður Visual Music Festival,
hafi í raun „parað“ þá saman.
„Ég fór til Bretlands að hitta Brett og við
teiknuðum upp ferla að vinna inn í, og unn-
um form verksins í mikilli samvinnu. Við
vorum forvitnir og tókumst á við þessa
áskorun, það var ögrandi að nálgast sköp-
unarferlið á nýjan hátt,“ segir Hugi.
„Það hafa aldrei verið gerð myndverk við
tónverk eftir mig en nú eru skyndilega
myndverk við öll þrjú á þessari hátíð!“ segir
hann og hlær. „Tvö þeirra eru samstarfs-
verkefni, það með Brett og verkið sem ég
gerði með Kippa Kaninus, Guðmundi Vigni,
en þar sömdum við músíkina saman og hann
sá um myndræna þáttinn. Þá munu einnig
verða flutt myndbandsverk við „Händ-
elusive“. Þau voru gerð eftir á, af Andra
Hafliðasyni frænda mínum.“
Dulúð fortíðar og ný tækni
Þegar talið berst að nýja hljómdiskinum seg-
ir Hugi að sig hafi lengi langað til að safna
saman kórverkum og gefa út. Kórsöngur
stendur hjarta hans nærri.
„Ég var því miður ekki í MH og kynntist
Þorgerði Ingólfsdóttur því ekki þar, en árið
2010 var ég einn tíu íslenskra söngvara í
Röddum Evrópu, evrópskum kór sem ferðað-
ist vítt og breitt um Evrópu undir stjórn
hennar. Upp úr því kynntumst við vel og ég
gaf henni upphafsverkið á diskinum, „Hugsa
jeg það hvern einn dag“, í þakklætisskyni
fyrir þann tíma. Kórinn hefur flutt það oft
og síðan hefur þessi hugmynd kraumað, að
gefa út safn styttri kórverka með Hamra-
hlíðarkórnum, sem hefur svo heillandi og
sérstakan hljóm.“
Hugi bar hugmyndina undir Þorgerði, sem
leist vel á, og verkið þróaðist þannig að kór-
verkin eru tengd með hljómsveitaverkum og
fjórum millispilum fyrir gömbu. Hugi er
menntaður í elektrónískri tónlist en hikar
ekki við að stökkva milli barroks og nútíma;
semur jöfnum höndum fyrir gömbu og raf-
tónlist.
„Þetta tvennt heillar mig mest. Ann-
arsvegar einhver dulúð úr fortíð, hljómurinn
úr þessum gömlu hljóðfærum, og svo er ég
mikið tæknifrík. Mér finnst það áhugaverð
blanda. Það hefur lengi verið drifkraftur hjá
mér að setja eitthvað gamalt í samhengi sem
sumum finnst alls ekki eiga saman; mér
finnst það geta vakið sérstök hughrif að
blanda hugmyndum og hljóðum tveggja
tíma. Þá þarf oft að gera mjög lítið með
elektróníkina, nota hana bara til að vekja
hlustandann til umhugsunar. Ég vil nota raf-
tónlistina sparlega, það er miðill sem er auð-
velt af ofhlaða með. Þarna er allt í einu kom-
inn aðgangur að öllum heimsins hljóðum,
sem er tónskáldi ekki eðlislægt. Með hljóð-
færi og mannsrödd er okkur tamt að vinna
með miklar takmarkanir, og þær henta vel.
Þegar ég sem fyrir elektróník, þá hef ég
gjarnan reynt að taka hljóðheim þeirra
hljóðfæra sem ég er að vinna með og stækka
hann örlítið, svo það sé jafnvel óljóst hvort
hljóðfærið sé að gefa hljóðin frá sér. Það er
alltaf hætta á að köld stafræn elektróník taki
lífræn hljóðfæri yfir.“
Hugi virðist bera mikla virðingu fyrir hin-
um gamla hljóðheimi.
„Já, verkin mín spretta af einhverjum rót-
um sem ég ríf mig ekki frá. Ég er bara einn
lítill sproti í tónlistarsögunni, maður er alltaf
háður næringunni frá rótunum.“
Rætur Huga liggja, eins og hann segir, í
kórtónlist og hann hefur hlotið verðskuldað
lof fyrir tónverk sín fyrir kóra.
„Ég byrjaði um 17 ára gamall að syngja í
kórum og var svo heppinn að komast fljót-
lega í Mótettukórinn. Það var rosaleg upp-
lifun. Ég gleymi aldrei þegar við sungum
verk eftir Arvo Pärt á fyrstu æfingunni, þeg-
TÓNVERK EFTIR HUGA GUÐMUNDSSON ERU ÁBERANDI Á MYRKUM MÚSÍKDÖGUM
Blandar saman hugmyndum
og hljóðum tveggja tíma
„VERKIN MÍN SPRETTA AF EINHVERJUM RÓTUM SEM ÉG RÍF MIG EKKI FRÁ,“ SEGIR HUGI GUÐMUNDSSON
TÓNSKÁLD. Á NÝJUM GEISLADISKI MÁ HEYRA ÚRVAL KÓRVERKA HANS SEM HLOTIÐ HAFA VERÐSKULDAÐ LOF.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is