Fréttablaðið - 30.11.2013, Blaðsíða 28

30. nóvember 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 28
Á leiðinni upp að Meðal-fellsvatni tekur að birta. Hvít fjöllin birtast í grámanum. Á Hvalfjarð-arafleggjaranum eru fáir á ferli. Auðvitað hljómar
lag eftir Bubba Morthens í útvarp-
inu. Kóngurinn, eins og Bubbi er
oft kallaður, minnir á sig. Húsið
hans ekki svo ólíkt höll sem gnæfir
yfir vatninu innrammað af fögrum
fjallahringnum.
Bubbi tekur á móti okkur með rót-
sterku kaffi. Dætur hans tvær eru
veikar heima. Það snarkar í arnin-
um í stofunni og jólaseríur og kerti
mynda þægilega birtu og minna
á að jólin eru á næsta leiti. Bubbi
er nýbúinn að gefa út jólaplötu og
við hefjum spjallið á hátíð ljóss og
friðar.
„Þegar við eignumst börn og
byrjum í sambúð þá tökum við
með okkur jólahefðina frá foreldr-
um okkar. Við mótum og bætum
aðeins við frá okkar eigin brjósti og
þannig verður smám saman til ný
hefð, okkar eigin hefð sem byggir
þó í grunninn á jólum æsku okkar,“
segir Bubbi. „Jólahaldið er svolít-
ið eins og laukur, lag ofan á lag af
gömlum hefðum.“
Jólaplata kóngsins heitir ein-
mitt Æsku minnar jól. Hún er lág-
stemmd og persónuleg, eins og
reyndar flest verk Bubba síðustu
ár. Og þrátt fyrir að vera jólaplata
er lítið um bjölluhljóm eða strengi
sem einkennir flestar jólaplötur
þessa dagana.
„Tónlistin á þessari plötu er fyrst
og fremst tengd minningum um for-
eldra mína. Svona hljómaði tónlist-
in sem þau hlustuðu á um jólin. Ég
man að pabbi hlustaði á Nat King
Cole, Louis Armstrong og Bing
Crosby og mamma hlustaði á Edith
Piaff og Marlene Dietrich. Svo gaf
Haukur Morthens frændi út Hátíð
í bæ og það er minn uppáhaldsjóla-
diskur,“ segir Bubbi.
Hann segir klisjurnar vera að
ganga af jólunum dauðum.
„Það er búið að klámvæða jólin.
Skoðaðu bara það sem er að gerast
í kringum okkur. Jólin eiga ekki að
snúast um bjölluhljóm og strengi
eins og þú lýstir. Þetta eru áhrif frá
Ameríku. Mér finnst jólin snúast
um ljósið, fögnuð þess að daginn fer
aftur að lengja. Þetta eru tímamót
og augnablik til að horfa yfir farinn
veg,“ segir Bubbi.
Jólin á Hrauninu
Ég spyr Bubba hvort hann sé trú-
aður. Hann svarar játandi – „en
um jólin fer ég í rosalega vörn. Það
verður allt svo yfirþyrmandi. Ég
meina, það eru haldnir sextíu jóla-
tónleikar á nokkrum vikum. Þetta
eru kandífloss jól og samsafn af
klisjum. Jólin snúast fyrst og fremst
um manneskjuna og það sem hefur
fengið mig til að meta jólin hvað
mest er augnablikið þegar hlið Litla-
Hrauns lokast á eftir mér,“ segir
Bubbi en á hverjum aðfangadegi
spilar Bubbi fyrir fanga á Hrauninu.
„Þegar maður yfirgefur Hraun-
ið á þessum degi öðlast allt miklu
dýpri merkingu og nándin við fólk
verður meiri. Það er átakanlegt að
vera þarna á aðfangadag. Ekkert
töff eða kúl. Það er gefandi en líka
sorglegt.“
Reyndar er Bubbi ekki alveg sak-
laus af tónleikahaldi um jólin. Það
er föst hefð hjá honum að halda tón-
leika á Þorláksmessu og undantekn-
ingarlaust spilar Bubbi fyrir fullu
húsi daginn fyrir jól.
„Já, ég hef haldið þessa tónleika
síðan 1985 en fyrir mig eru þetta
ekki sérstakir jólatónleikar. Þetta
er miklu frekar tækifæri til að
kveðja árið með aðdáendum mínum.
Kannski mætti kalla þetta árshátíð
trúbadorsins enda er ég alltaf einn á
sviðinu,“ segir Bubbi og hlær.
Ómur úr teiknimyndum berst
úr barnaherberginu og talið berst
aftur að fjölskyldunni. Því dýr-
mætasta í lífi hverrar manneskju.
Ég bið Bubba að segja mér frá upp-
runa sínum. Maður veit jú ekki hver
maður er fyrr en maður veit hvaðan
hann kemur.
Sofnaði við saumavélina
„Gréta Scotte Pedersen er dönsk og
móðurættin rekur uppruna sinn til
Skotlands á 14. og 15. öld. Ef ég man
söguna rétt voru tvær ættir að berj-
ast um völd í Skotlandi og móður-
ættin mín verður undir í því stríði.
Einn úr ættinni hét Forbes. Hann
gerist málaliði, fer til Danmerkur
og er á endanum aðlaður og eignast
lönd. Þaðan sprettur móðurættin
og af þessum sökum elst móðir mín
upp við ríkidæmi og fínerí. Hún var
merkileg kona, langaði að ferðast
um heiminn, fór til Íslands en þurfti
ekki að ferðast víðar. Á Íslandi hitti
hún pabba og settist hér að.“
Faðir Bubba kom úr annarri átt –
ættaður frá Noregi og sonur ævin-
týramanns sem hafði freistað gæf-
unnar í Klondike: „Afi var samt
sniðugur. Hann fór ekki til Klon-
dike til að leita að gulli heldur til
að selja gullgröfurunum verkfæri.
Hann hafði vit til þess að grafa ekki
sjálfur,“ segir Bubbi sem sjálfur
hefur grætt og tapað á viðskiptum í
gegnum tíðina. Það er nú oft meira
freistandi að grafa eftir gullinu en
að selja gullgrafaranum skóflu.
„Edward Morthens afi kom svo
til Íslands og stofnar Lýsi í Hafnar-
firði og er hér þar til kreppan skell-
ur á. Hann tapaði miklum pening-
unum og var fluttur úr landi. Amma
stóð eftir með hóp af börnum í mik-
illi fátækt. Og þegar mamma hittir
pabba er hann fráskilinn málari og
bóhem.“
Bubbi segir jólin á sínu heimili
hafa verið hefðbundin. „Mamma
eldaði hangikjöt og uppstúf með
múskati, sem var reyndar dálítið
danskt. Svo fengum við bræðurn-
ir malt og appelsín sem var aðeins
á boðstólum einu sinni á ári. Og í
forrétt var danskur réttur: Ris à
l´amande, möndlugrautur. En mest
man ég eftir því þegar mamma tók
sig til, svona vikur fyrir jólin, og
þreif allt hátt og lágt. Og þá meina
ég „þreif“. Það var farið í öll skúma-
skot, undir skápa og hvert einasta
horn þrifið í litlu kytrunni okkar
í Gnoðarvoginum. Allt skúrað og
skrúbbað. Svo man ég eftir sauma-
vélinni eða réttara sagt – söngn-
um í Singer-saumavélinni þegar
mamma sat á kvöldin og saumaði
handa okkur jólafötin. Það er mögn-
uð minning, að sofna við þetta stef.“
Bubbi segist stoltur af nýja diskn-
um þó ekki hafi gengið áfallalaust
að koma honum út. Diskurinn átti
upprunalega að koma í búðir síðustu
jól en nafnlaus ábending um brot á
höfundarrétti á einu lagi á diskn-
um varð til þess að Bubbi þurfti að
hætta við útgáfu. Lagið var eftir
Bítlana og Bubbi hafði ekki tilskilin
leyfi til að gera sína eigin útgáfu af
laginu. Nú eru öll réttindamál í lagi.
„Mér finnst skipta gríðarlega
miklu máli að vera heiðarlegur og
einlægur. Þannig vil ég lifa mínu
lífi. Ég vil líka skauta yfir væmn-
ina. Það er svo einfalt að verða súrr-
ealískt væminn þegar maður býr til
jólalög,“ segir Bubbi. Spurður um
sitt uppáhaldsjólalag svarar hann að
bragði: „Heims um ból. Það finnst
mér flott jólalag þó þessi setning
um meinvilluna sem í myrkrinu lá
þvælist enn fyrir mér. Svo er það
platan hans Hauks Morthens og
Ólafs Gauks. Það er ekki hægt að
toppa þá snilld.“
Fluttur á spítala með hraði
Bubbi hefur lifað hratt og hátt líkt
og alþjóð veit. Hann byrjaði að
reykja sex ára. Drakk í óhófi og
notaði fíkniefni hvern dag. Hann
hefur verið edrú síðan 1996 og
þrátt fyrir að neyslan hafi sett
sitt mark á hann bæði líkamlega
og andlega er hann í fantaformi.
Hann lyftir lóðum í bílskúrnum
heima hjá sér við Meðalfellsvatn,
hleypur upp fjallshlíðina og er með
hlaupahjól í stofunni.
En þrátt fyrir að hugsa vel um
líkamann hafa aðvörunarbjöll-
ur tekið að hljóma. Fyrir nokkru
byrjaði Bubbi að finna fyrir verk
í baki. Hann hélt að um gömul
íþróttameiðsli væri um að ræða
og beit á jaxlinn. Á mánudag-
inn fyrir um tveimur vikum var
Bubbi heima ásamt fjölskyldu
sinni. Verkurinn ágerðist og það
þurfti að flytja hann með sjúkra-
bíl á spítala. Í ljós kom að verkur-
inn var ekki í baki heldur brjósti.
„Þetta var aðvörun, ég fékk gula
spjaldið,“ segir Bubbi sem var
hleypt út af spítalanum samdæg-
urs en hefur verið settur á hjarta-
lyf. „Ég þarf að tóna mig niður í
hamagangi lífsins. Maður þarf að
borga fyrir allt sem maður gerir
hvort sem það er góður matur,
fíkniefni eða stress.“
Þessi atburður hefur breytti
Símon
Birgisson
simon@frettabladid.is
Hamingjan er takmarkið
Bubbi Morthens var fluttur á spítala með verk fyrir brjósti í síðustu viku. Hann segist hafa fengið aðvörun, gula spjaldið,
en þessi lífsreynsla sýni honum hve dýrmæt heilsan sé. Bubbi gefur nú út jólaplötu þar sem hann sækir í arf fortíðarinnar,
jól æsku sinnar, minningarnar. Hann segir jólin hafa verið klámvædd og gefur lítið fyrir bjölluhljóm og strengi.
Svo fengum
við bræðurnir
malt og appelsín
sem var aðeins á
boðstólum einu
sinni á ári.