Læknablaðið - 15.03.2000, Blaðsíða 33

FRÆÐIGREINAR / FRÆÐILEG ÁBENDING
Mynd 6a,b,c. Tœming á nýblöðru sem hefur ventil til
nafla.
Hvers ber að gæta hjá einstaklingum með
nýblöðrur
Inniliggjandi þvagleggur: Ef hafa þarf inniliggjandi
þvaglegg vegna veikinda eða aðgerða er hægt að setja
þvaglegg á venjulegan hátt um þvagrásina eða ventil-
inn. Best er að nota sem stærstan legg (16-20 F) til
þess að hann stíflist síður af garnaslíminu. Gæta þarf
þess að leggurinn sem settur er um ventilinn sé
örugglega kominn til blöðrunnar áður en belgurinn er
blásinn upp og skola skal blöðruna að minnsta kosti
tvisvar á sólarhring.
Slímmyndun: Görnin sem notuð er heldur í fyrstu
eiginleikum sínum til slímmyndunar og einnig getur
hún frásogað úrgangsefni þvagsins. Með tímanum
rýrnar þó slímhúðin og starfsemi hennar minnkar.
Það þarf að skola blöðruna fyrstu þrjár vikurnar eftir
aðgerð að minnsta kosti tvisvar á sólarhring til þess að
hindra myndun slímtappa sem geta stíflað þvag-
legginn og leitt til yfirþenslu og hættu á að blaðran
springi. Það síðamefnda er lífshættulegt ástand en
getur dulist sérstakega hjá einstaklingum með skyn-
truflanir. Á fyrstu mánuðum eftir aðgerð minnkar
slímmyndunin og ekki er nauðsynlegt að skola nema
eftir þörfum.
Ekki er hœgt að koma upp þvaglegg: Ef örvefur
eða falskur gangur myndast í ventlinum getur verið
erfitt að setja upp þvaglegg. í þeim tilvikum er hægt
að tappa af blöðrunni með beinni ástungu sem best er
að gera ómstýrða en í neyð með þreifingu.
Skerðing á nýrnastarfsemi: Einstaklingum sem
hafa verulega skerta nýrnastarfsemi (kreatínín >200
pmól/L, hreinsigeta nýrna (clerance) <40 ml/mínútu)
er ekki boðið upp á nýblöðru þar sem garnafrásogið
eykur álag nýrnanna og getur gert nýrnabilunina enn
verri. Einstaklinga með eðlilega nýrnastarfsemi mun-
Mynd 7a. Nýblaðra á
þvagrás; réttblaðra.
Mynd 7b. Röntgenmynd af
nýblöðru sex mánuðum
eftir aðgerð.
Læknablaðið 2000/86 183