Læknablaðið - 15.03.2000, Síða 41

UMRÆÐA & FRÉTTIR / FRÉTTASKÝRING
Enn er deilt um gagnagrunninn
Mannvernd boðar
málsókn í sam-
vinnu við ýmsa
lækna og fleiri.
Margir læknar lýsa
yfír efasemdum
eða boða uppsagn-
ir frekar en að láta
upplýsingar úr
sjúkraskrám af
hendi

’v~ ■"4 Æt ‘ fö * \ Æk \u- i Æ nk
Frá blaðamannafundi Mannverndar þar sem vœntanleg málsókn gegn ríkinu vegna gagnagrunnslaganna var boðuð.
Hafi einhver haldið að gagnagrunnsmálið væri
komið á beinu brautina við það að heilbrigðismála-
ráðherrann afhenti Kára Stefánssyni rekstrarleyfið
þá reyndist það ekki rétt. Því fer fjarri að allt hafi
dottið í dúnalogn eftir að möppurnar með leyfinu
skiptu um eigendur heldur er umræðan líflegri en
aldrei fyrr, nú þegar styttist í það að grunnurinn verði
að veruleika - ef hann verður að veruleika því um
það efast margir.
Samtökin Mannvernd vefengja lagagrundvöll
gagnagrunnsins og hafa fengið einn virtasta lögmann
landsins, Ragnar Aðalsteinsson, til að undirbúa mál-
sókn á hendur íslenska ríkinu vegna laganna. Ætlunin
er að láta á það reyna fyrir dómstólum - bæði hér-
lendis og erlendis ef þörf krefur - hvort lögin standist
stjórnarskrá og séu í samræmi við mannréttindasátt-
mála Sameinuðu þjóðanna eða aðrar alþjóðlegar
skuldbindingar sem íslendingar hafa gengist undir.
Jafnframt er ljóst að fjöldi lækna mun láta reyna á
rétt sinn til að neita að afhenda upplýsingar úr sjúkra-
skrám sem þeir hafa safnað og eru vörslumenn að
samkvæmt lögum um réttindi sjúklinga. Á þetta mun
reyna á næstu mánuðum því viðræður eru hafnar milli
íslenskrar erfðagreiningar og heilbrigðisstofnana um
afhendingu gagna í grunninn.
Hverjum er falinn trúnaður?
Á blaðamannafundi þar sem málsóknin var kynnt
sagði Ragnar Aðalsteinsson að í lögunum um gagna-
grunninn væru ótrúlega mörg álitamál sem dómstólar
þyrftu að taka afstöðu til. En í raun væri grundvallar-
spurningin sem svara þyrfti þessi: Hverjum á að fela
réttinn til að ráða yfir trúnaðarupplýsingum einstakra
manna.
„Minn skilningur er sá að samkvæmt evrópskum
stjórnskipunarrétti hafi hver maður rétt til að ráða
yfir eigin trúnaðarupplýsingum. Spurningin er sú
hvort þetta er á misskilningi byggt og að eðlilegra sé
að fela ríkisvaldinu að fara með þessi trúnaðarmál,“
sagði Ragnar og bætti því við að ef síðari kosturinn
yrði fyrir valinu opnaðist ríkinu mörg matarholan því
ýmsar aðrar stéttir en læknar - sálfræðingar, lögfræð-
ingar, prestar og fleiri - varðveittu upplýsingar um
einstaklinga sem þeim hefði verið trúað fyrir. (Því má
skjóta hér inn í að í viðauka við starfsleyfi fyrir gagna-
grunn eru taldar upp 24 stéttir sem starfa í heilbrigð-
iskerfinu, sjá rammagrein.)
Ragnar sagði að samband læknis og sjúklings væri
bundið samningi sem hefði lagalegt gildi þótt ekki
væri hann skriflegur. Meðal ákvæða þess samnings
væri að læknirinn mætti ekki láta neina menn komast
í það sem sjúklingurinn trúir honum fyrir. Frá þessari
grundvallarreglu um algerlega lokað samband milli
sjúklings og læknis væru frávik sem einungis væru í
þágu sjúklingsins sjálfs þegar taka þyrfti ákvarðanir
sem sjúklingurinn væri ekki hæfur til að taka sjálfur.
Hann minnti á að í þjóðarrétti væri litið svo á að trún-
aður læknis við sjúkling væri mikilvægari en rann-
sóknar- og samfélagshagsmunir.
Ragnar sagði að eitt þeirra ákvæða gagnagrunns-
Læknablaðið 2000/86 191