Læknablaðið - 15.03.2000, Síða 53

UMRÆÐA & FRÉTTIR / H EI L B R I G Ð I S TÆ K N I
og hóps einstaklinga sem settu saman fjárfestingafé-
lagið Nesey. Við hófum undirbúning að starfsemi í
janúar en hann var meðal annars fólginn í gerð samn-
inga við sjúkrahús og stofnanir í því skyni að tryggja
starfsgrundvöll fyrirtækisins. í maí réðum við fyrstu
starfsmennina, sá fyrsti var Reynir Arngrímsson
framkvæmdastjóri. í haust voru starfsmenn orðnir
fimm og nú eru þeir orðnir 12. Auk þess styrkjum við
átta stöðugildi rannsóknarmanna við læknadeild Há-
skóla íslands og hjá Krabbameinsfélaginu."
Lítið gagn að séríslenskum genagalla
„A undirbúningsstiginu þurftum við að leita svara
við þeirri spurningu hversu gott væri í raun og veru
að stunda rannsóknir á íslandi. Pað lágu ekki fyrir
neinar úttektir á því. Við völdum því nokkur verkefni
og fengum strax mjög jákvæðar niðurstöður úr sykur-
sýkirannsókn Reynis Arngrímssonar og félaga. Hún
sýndi okkur fram á að hér væri hægt að ná árangri og
ná honum hratt. í þessari rannsókn kom reyndar
fram ákveðinn litningagalli sem hafði verið lýst einu
sinni áður í Frakklandi. Það olli sumum vonbrigðum
en ekki mér því ég hafði oft verið spurður að því er-
lendis hvort það hefði eitthvað upp á sig að stunda
rannsóknir á einsleitri og tiltölulega einangraðri þjóð
eins og íslendingum. Menn spurðu hvort aðrar þjóðir
hefðu eitthvert gagn af því að vita um einhver sérís-
lenskan genagalla. Þess vegna gladdi það mig að
þessum galla hefði verið lýst annars staðar.
Þessar rannsóknir efldu áhugann á fyrirtækinu svo
við héldum áfram að ráða fólk og vinna að frekari
fjármögnun. Þar lukum við einum áfanga í lok janúar
þegar við sömdum við fjárfesta um að auka hlutaféð
úr tæplega 150 milljónum króna í 750 milljónir.“
Viljum rannsaka starfsemi genaafurða
- En hvert er markmið fyrirtækisins?
„Það er að stunda krabbameinsrannsóknir og
einkum þær sem snúa að starfsemi gena og genaaf-
urða og samvirkni þessara þátta. Við ætlum ekki að
taka þátt í kortlagningu genamengisins sem nú er í
gangi heldur vinna með þá þekkingu sem út úr henni
kemur á tengslum litninga við tiltekna sjúkdóma. Ef
ég tek dæmi af insúlínviðtaka sem er ertur þá setur
það af stað keðjuverkun sem fer inn í frumukjarnann.
í þeim ferli koma kannski við sögu 30-40 genaafurðir
og á þeim geta verið ýmsir gallar sem leiða til þess að
röng skilaboð berast inn í kjarnann.
Þetta er það sem við viljum fást við. Það er þegar
búið að lýsa hátt á annað hundrað genum sem tengj-
ast krabbameini enda er það sá sjúkdómur sem mest
er vitað um hvað sameindaerfðafræði varðar. Það eru
um það bil 50 sjúkdómar sem sýnt hefur verið fram á
að séu eingena, það er þeir eiga sér orsakir í aðeins
einu geni. Langflestir sjúkdómar eru hins vegar fjöl-
gena þar sem afurðir margra gena koma við sögu.
Við stefnum að því að rannsaka gen og samvirkni
þeirra en margir eru þeirrar skoðunar að krabbamein
sé sá sjúkdómahópur sem auðveldast verði að rann-
saka með þessum hætti.
Þegar menn hafa beitt sameindalíffræðinni á
krabbamein hafa þeir meðal annars komist að því að
brjóstakrabbamein er ekki einn heldur margir sjúk-
dómar þótt þeir hagi sér á svipaðan hátt. Þetta hefur
orðið til þess að menn eru farnir að lagskipta krabba-
meinunum sem þýðir að ef við hugsum okkur að
brjóstakrabbamein geti átt sér 10 orsakavalda þá þarf
að meðhöndla hvert afbrigði á sinn sérstaka hátt í
ljósi þess hver er grunnorsök þess. En til þess að geta
þróað meðferð og lyf við hverju afbrigði þarf að
rannsaka það sérstaklega og að því leyti er ísland
mjög heppilegur vettvangur. Það stafar af því hversu
fámenn við erum og einsleit sem gerir það auðveld-
ara að afmarka þessa grunnþætti. Ef ég held mig við
þessa tilbúnu tölu 10 þá gætu rannsóknir leitt í ljós að
hér á landi finnist einungis þrjú afbrigði, hin séu
hreinlega ekki til. Þá erum við búin að fækka breyt-
unum mikið og getum einbeitt okkur að því að greina
þessa þrjá galla.
Hér á landi eru um 7.000 lifandi krabbameinssjúk-
lingar. Það greinast um 1.000 á ári og meðallífslíkur
þeirra eru um sjö ár sem er hærra en í flestum öðrum
löndum. Að meðtöldum ættingjum er hópurinn
kannski um 20.000 sem þyrfti að rannsaka til að ná
utan um þennan sjúkdómaflokk."
Urður, Verðandi, Skuld
hefur hreiðrað um sig í
Lynghálsi 10 þar sem
Þýsk-íslenska félagið var
áður til húsa. Þar hitti
Ijósmyndari þetta fólk að
störfum, talið frá vinstri:
Þóra Þórarinsdóttir
rekstrarstjóri, Steinunn
Thorlacius líffrœðingur,
Björg Jóhannesdóttir
ritari, Sturla Arinbjarnar
ónœmisfrœðingur og
Guðlaug Hauksdóttir
bókari.
Þess ber að geta að
nokkrir starfsmenn voru
fastir í sköflum út um
bœinn þennan morgun.
Ákaflega dýrar rannsóknir
„Næsta skref okkar verður því að ráða fleira fólk.
Svona fyrirtæki byggjast hratt upp og við stefnum að
því að búa til 30-40 manna fyrirtæki á þessu ári. Tak-
ist það munum við fara í það snemma á næsta ári að
afla enn meira hlutafjár erlendis frá. Þá erum við að
tala um alvöru fjárhæðir, marga tugi milljóna banda-
ríkjadala.
Til þess að það takist þurfum við að ná ákveðnum
árangri á þessu ári. Rannsóknir af þessu tagi eru
ákaflega dýrar. Ég get tekið dæmi af því að erfða-
greining á sýni úr sjúklingi kostar nú 2.000-3.000 dali
Læknablaðið 2000/86 201