Læknablaðið - 15.05.2000, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / ÖLDRUNARLÆKNINGAR
stutta listann svipað þegar viðmiðunargildi er valið
7/8. Þannig eru báðir listarnir sambærilegir varðandi
næmi og sértæki. Crohnbachs alfa stuðull, sem mælir
áreiðanleika innra samræmis listans, var 0,92 sem er
svipað og í bandarísku útgáfunni þar sem Crohn-
bachs alfa var 0,94. Til að kanna hvort atriðin væru
líkleg til að mæla það sama var fylgni hvers atriðis við
heildareinkunn spumingalistans reiknuð (item total
statistic). Meðaltalsfylgnin var 0,53 sem er aðeins
hærra en í upphaflegu rannsókninni þar sem meðal-
talsfylgni var 0,36. Þunglyndir voru 13, þar af greind-
ust sjö með meðalalvarlegt þunglyndi og sex með
alvarlegt þunglyndi.
Umræða
Tilgangur rannsóknarinnar var að þýða, staðfæra og
gera réttmætisathugun á langa og stutta formi GDS
spurningalistans. Niðurstöður okkar sýna að báðar
útgáfur listans eru áreiðanlegur og gildur mælikvarði
á þunglyndi aldraðra Islendinga. í okkar útgáfu er
viðmiðunargildið 13/14, þannig benda 14 eða fleiri
þunglyndisleg svör á spurningalistanum til þess að
þunglyndi sé til staðar. Til samanburðar voru í upp-
runalegu bandarísku útgáfunni tvö viðmiðunargildi,
10/11 og 13/14 og töldust þeir sem fengu 11-13 vera
með væg þunglyndiseinkenni, en þeir sem fengu
meira en 14 töldust vera með þunglyndi (3). í okkar
rannsókn greinast einstaklingarnir annars vegar með
meðalalvarlegt eða alvarlegt þunglyndi og hins vegar
án þunglyndis, en engir þátttakenda greinast með
vægt þunglyndi. Möguleg skýring á þessu er sú að
stór hluti aldraðra sem ekki fengu þunglyndisgrein-
ingu voru á þunglyndislyfjameðferð, eða alls 13 ein-
staklingar. Þessir einstaklingar hefðu ef til vill mælst
með þunglyndi hefðu þeir ekki verið á lyfjum og
hefði þá fengist meiri breidd í niðurstöðunum.
Hér var valið að leggja spurningalistann fyrir aldr-
aða á stofnunum og aldraða sem búa úti í þjóðfélag-
inu. Mikilvægt er að hafa í huga að hér er verið að
bera saman tvær greiningaraðferðir, það er hæfni að-
ferðanna til að finna þunglyndi hjá einum og sama
einstaklingi. Því er ekki aðalatriði hvort úrtakið sé að
öllu leyti dæmigert fyrir aldraða á íslandi, heldur
hvernig aðferðunum tekst að meta einstaklinginn. I
upphaflegu bandarísku rannsókninni voru neðri ald-
ursmörk 55 ár, en á Islandi fellur sá aldur ekki undir
hugtakið „aldraðir“. Við völdum að miða við 65 ár
frekar en 55 eða 67 ár því þótt ellilífeyrir sé veittur frá
67 ára aldri á íslandi er sú tala pólitískt ákvörðuð og
getur verið breytingum háð. í rannsókninni var elsti
þátttakandinn 87 ára. Hér er ekki er verið að sann-
prófa nýjan spurningalista heldur að staðfæra lista
sem hefur þegar verið mikið rannsakaður. Þar sem
niðurstöður okkar eru sambærilegar við niðurstöður
erlendra rannsókna teljum við að staðfærsla með 70
manns gefi raunhæfa mynd af spurningalistanum
hérlendis.
Stutti listinn er þægilegri í notkun vegna minna
umfangs og bendir rannsóknin til að hann sé jafn
áreiðanlegur og sá langi. Hins vegar er ekki hægt að
mæla með notkun styttri útgáfunnar út frá niðurstöð-
um þessarar rannsóknar því langa útgáfan var lögð
fyrir og því ekki hægt að útiloka að þátttkendur
hefðu svarað öðruvísi ef þeir hefðu einungis haft þær
15 spurningar sem stutta útgáfan samanstendur af.
Hafa verður í huga að spumingalistinn gefur ekki
endanlega greiningu heldur vísbendingu um það
hvort þunglyndi sé til staðar. Bandaríska útgáfa GDS
spurningalistans hefur verið notuð til að fylgja eftir
þunglyndismeðferð (5) og mætti einnig nota íslensku
útgáfuna í sama tilgangi, en sem fyrr segir hefur vant-
að hentugt tæki hjá þessum aldurshópi til að meta
hvort þunglyndismeðferð sé að bera árangur.
í ljósi þess að þunglyndislyf eru mikið notuð hér-
lendis, mælum við með því að þeir sem veita öldruðum
þunglyndismeðferð noti GDS spumingalistann til að
fylgja meðferðinni eftir. Rétt er að mæla með frekari
athugun á stuttu útgáfu GDS til að kanna hvort hún sé
sambærileg löngu útgáfunni. Einnig væri rétt að fram-
kvæma íslenska rannsókn þar sem spumingalistinn
væri notaður til að fylgja eftir þunglyndismeðferð.
Þakkir
Starfsfólki Landakotsspítala, Landspítalans og Skóg-
arbæjar er þökkuð veitt aðstoð við framkvæmd rann-
sóknarinnar. Bimi Einarssyni öldrunarlækni eru færð-
ar sérstakar þakkir fyrir veitta aðstoð við þýðingu.
Neil McMahon M.A. er þökkuð endurþýðing á ís-
lenskri þýðingu GDS yfir á ensku og Eiríki Líndal sál-
fræðingi er þökkuð aðstoð við CIDI-a tölvuforrit. Vís-
indasjóði Landspítalans er þakkaður fjárhagslegur
stuðningur. Þeim eldri borgurum sem tóku þátt í rann-
sókninni er þakkað sérstaklega.
Helmildir
1. Helgason T. The epidemiology of depressions. Nord Psykiatr
Tidsskr 1990; 44:3-12.
2. Magnuson H. Mental health of octogenarians in Iceland. An
epidemiological study. Acta Psychiatr Scand 1989; Suppl. 349:
1-112.
3. Hughes D, Morris D, McGuire A. The cost of depression in the
elderly. Effects of drug Therapy. Drugs Aging 1997; 10:59-68.
4. Katona CLE. Depression in old age. New York: Wiley Liss;
1994:16-41.
5. Helgason T, Magnússon E, Ólafsdóttir H, Sigurjónsson JS,
Thorlacius S, Sigfússon E. Notkun geðdeyfðarlyfja og
þunglyndisraskanir. Læknablaðið 1999; 85/Fylgirit 38:17-9.
6. Yesavage J, Brink TL, Rose TL, Owen L, Huang V, Huang V,
et al. Development and Validation of a Geriatric Depression
Screening Scale: A Preliminary Report. J Psychiatr Res 1983;
17:37-49.
7. Rosen J, Rogers JC, Marin RS, Mulshant BH, Shahar A,
Reynolds CF 3rd. Control-relevant intervention in the treat-
ment of minor and major depression in a long-term care
facility. Am J of Geriatr Psychiatry 1997; 5:247-57.
8. Sheikh JI, Yesavage JA. Geriatric Depression Scale (GDS)
Recent Evidence and Development of a Shorter Version. Clin
Gerontol 1986; 5:165-72.
9. Montorio I, Izal M. The Geriatric Depression Scale: a review
of its development and utility. Int Psychogeriatr 1996; 8: 103-
12.
10. McGivney SA, Mulvihill M, Taylor B. Validating the GDS de-
Læknablaðið 2000/86 347