Læknablaðið - 15.05.2000, Blaðsíða 42

UMRÆÐA & FRÉTTIR / AF SJÓNARHÓLI STJÓRNAR
Brýnt að læknar fylgist með
sameiningarferli sjúkrahúsanna
Jón Snædal
Höfundur er sérfræðingur í
öldrunarlækningum og
varaformaður Læknafélags
íslands.
í marshefti Læknablaðsins á þessu ári birtist sam-
eiginleg yfirlýsing stjóma LI og LR um sameiningu
stóru sjúkrahúsanna í Reykjavík. Það telst til tíðinda
að stjómir þessara félaga sendi frá sér sameiginlegar
yfirlýsingar en einnig hefur hún kallað fram viðbrögð
samstarfsfólks okkar og borið hefur við að yfirlýsing-
in hafi verið rangtúlkuð. Það er því rétt að staldra við
og skoða nánar hvað hér er á ferðinni.
Þeir sem fylgst hafa með umræðunni meðal lækna
um sameiningarmál vita að meðal þeirra hafa verið
deildar meiningar um það hvort sameina beri sjúkra-
húsin eða auka frekar samvinnu þeirra til að nýta sem
best þá sérhæfingu sem sífellt er í þróun. Það væri því
sérkennilegt ef stjórnir félaganna tækju afdráttarlaust
afstöðu með öðrum hópnum. Ummæli heilbrigðis-
málaráðherra á síðasta aðalfundi LÍ ásamt þeirri um-
ræðu sem verið hefur meðal lækna leiddi til þessarar
yfirlýsingar. Á fundinum varpaði ráðherra fram þeirri
hugmynd að í framtíðinni ætti að byggja eitt hátækni-
sjúkrahús sem rúmi starfsemi sjúkrahúsanna í Reykja-
vík og á aðalfundinum urðu síðar miklar umræður
um ályktun um þessi mál, en henni var vísað til stjórn-
ar til frekari vinnslu. Yfirlýsingin er svo afrakstur
þeirrar umræðu sem fram hefur farið í vetur.
Kjaminn í yfirlýsingu læknafélaganna er að bygg-
ing nýs sjúkrahúss sé forsenda þess að sjúkrahúsin
verði sameinuð. Stjórnirnar hafa þannig ekki stutt þá
sameiningu sem nú er í gangi í þessari yfirlýsingu,
enda deildar meiningar innan þeirra. Það sem hins
vegar skiptir máli í þessu sambandi eru þær forsendur
sem gefnar eru í yfirlýsingunni og vamaðarorð. Svo
vitnað sé til hennar er rétt að benda á eftirfarandi
staðhæfingar: „Allar ákvarðanir um aukna samvinnu
og/eða sameiningu deilda verði teknar í fullu samráði
og í sátt við starfsfólk." „Sérstakar ráðstafanir verði
viðhafðar til að fyrirbyggja faglega einokun og stöðn-
un.“ Og: „Flytja þarf verkefni frá sjúkrahúsum til
læknastöðva og heilsugæslustöðva....“
Svo sem alþjóð veit hafa sjúkrahúsin nú verið sam-
einuð án þess að nokkur ákvörðun hafi verið tekin
um nýja byggingu og ekki séð að slíkt sé í deiglunni.
Það er einnig álitamál hversu vel hefur verið fylgt
anda þeirrar yfirlýsingar sem hér er gerð að umtals-
efni. Það er því afar brýnt að læknar fylgist grannt
með því sameiningarferli sem hafið er og þótt menn
hafi mismunandi skoðanir á því hvað rétt sé að gera í
þessum efnum hljóta allir læknar að vera sammála
um ofnagreind atriði.
Eitt atriðið í yfirlýsingunni hefur kallað á hörð
viðbrögð hjúkrunarfræðinga en það er íjórði liðurinn:
„Afnema þarf með lagabreytingu tvískiptingu fag-
legrar stjómunar á milli lækninga og hjúkmnar og
árétta forræði lækna á faglegri yfirstjóm deilda.“ Er-
indi hefur borist til stjórnar LI vegna þessa og ljóst að
um þetta atriði verður rætt nánar þótt það hafi verið
afstaða stjómar LÍ að blanda þessu ekki of mikið
saman við umræðu um sameiningu sjúkrahúsanna.
Ástæðan er einfaldlega sú að þetta mál snertir miklu
fleiri vinnustaði þar sem læknar og hjúkrunarfræð-
ingar vinna og þetta lagaákvæði gildir. Þó eru nokkur
atriði ljós sem eðlilegt er að komi til skoðunar í þeirri
umfjöllun sem framundan er. Tvöföld fagleg stjórnun
á heilbrigðisstofnunum er ekki mjög útbreidd meðal
annarra þjóða og því ekkert „náttúrulögmál". Það er
ennfremur staðreynd að áhrif hjúkrunarfræðinga
hafa aukist verulega frá því þetta ákvæði kom inn í
lögin, að mestu á kostnað lækna. Þetta kemur meðal
annars fram í því að á stórum vinnustöðum eins og á
sjúkrahúsunum eru margir hjúkrunarfræðingar starf-
andi eingöngu við stjómun, en nánast allir læknar í
stjómunarstöðum sinna einnig klínískri vinnu. Að
endingu má einnig benda á að það heyrir til undan-
tekninga í stórum fyrirtækjum, bæði innan hins opin-
bera og í einkarekstri, að um slíka tvískiptingu sé að
ræða. Þar með er ekki sagt að þetta fyrirkomulag sé
slæmt, en ekkert er athugavert við að nú sé staldrað
við og skoðað hvemig það stjómunarfyrirkomulag
sem var sett í lög fyrir nærfellt aldarfjórðungi hafi
reynst.
362 Læknablaðið 2000/86