Læknablaðið - 15.05.2000, Qupperneq 50

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ENDURHÆFING
Reykjalundur endurhæfingarmiðstöð
Atvinnuleg endurhæfing
Hjördís Jónsdóttir
Inngangur
Starfsemi vinnuheimilisins að Reykjalundi hófst árið
1945. Margir berklasjúklingar stigu hér sín fyrstu
skref út í atvinnulífið eftir margra ára dvöl á berkla-
hælum. Fyrstu 15 árin dvöldu á Reykjalundi ein-
göngu berklasjúklingar. Um 1960 var ekki lengur
þörf á endurhæfingu fyrir þennan sjúklingahóp í
sama mæli og áður. Reykjalundur breyttist í alhliða
endurhæfingarstofnun.
staðar og utan. Lögð verður áhersla á vinnuaðlögun
þar sem gerð verður athugun á hvort hægt sé að
breyta vinnuumhverfi, vinnutíma og/eða vinnuferli.
Skjólstæðingar fá aðstoð við að skoða vinnumarkað-
inn með tilliti til þarfa hvers og eins og hjálp við at-
vinnuumsóknir. Lögð verður áhersla á þætti eins og
bætta líkamsvitund, réttar vinnustellingar svo og
styrktar- og úthaldsþjálfun. Einstaklingurinn fær til-
sögn í slökun og streitustjórnun.
Atvinnuleg endurhæfing
Framtíðarhlutverk Reykjalundar
Heimildir
1. SÍBS bókin. Reykjavík:
Samband íslenskra berkla-
og brjóstholssjúklinga; 1988.
2. Tillögur Félags íslenskra
endurhæfingarlækna um
stefnumörkun í endurhæf-
ingu; aprfl 1999.
3. Skýrsla þverfaglegs vinnu-
hóps um stefnumörkun í
endurhæfingu; desember
1999.
4. Thorlacius S, Stefánsson S,
Ólafsson S. Umfang og ein-
kenni örorku á íslandi árið
1996. Læknablaðið 1998;
84: 629-35.
5. Ymsar skriflegar og munn-
legar upplýsingar um starf-
semi Reykjalundar frá fag-
fólki staðarins.
6. Individen i centrum? En
diskussionspromemoria om
den framtida svenska ar-
betslivsinrigtade rehabili-
teringen. Utredningen om
den arbetslivsinrigtade re-
habiliteringen. Stockholm:
Regeringskansliet; 1999:
S:08.
Höfundur er lækningaforstjóri
á Reykjalundi.
Á þessum árunum voru verkefnin mörg sem taka
þurfti á. Með tímanum varð atvinnuleg endurhæfing
sífellt minni þáttur í starfseminni. Þörfin fyrir slíka
endurhæfingu hvarf þó ekki en í dag eru það aðrir
sjúklingahópar en berklasjúklingar sem þurfa á at-
vinnulegri endurhæfingu að halda. Fjöldi ungra ör-
yrkja í landinu er meiri hér en á hinum Norðurlönd-
unum. Samkvæmt úttekt Tryggingastofnunar ríkisins
eru 4,2% þjóðarinnar á aldrinum 16-66 ára metnir til
meira en 75% örorku. Algengustu fyrstu sjúkdóms-
greiningar eru stoðkerfisvandamál og geðræn vanda-
mál. Með góðri endurhæfingu og stuðningi gæti hluti
þessa hóps orðið vinnufær. Rannsóknir hafa sýnt
fram á mikilvægi þess að grípa snemma til viðeigandi
ráðstafana til að koma í veg fyrir ótímabæra örorku.
Nýlega voru sett lög um breytingar á lögum um
almannatryggingar. Þessi lög gera Tryggingastofnun
ríkisins kleift að gera þjónustusamninga við viðeig-
andi stofnanir um sértæk endurhæfingarúrræði áður
en til örorkumats kemur. í byrjun árs 2000 var
undirritaður þjónustusamningur milli Trygginga-
stofnunar og Reykjalundar. í samningnum er kveðið
á um að á Reykjalundi séu á hverjum tíma sex ein-
staklingar sem vísað er til meðferðar beint af læknum
Tryggingastofnunar. Þessi þjónustusamningur við
Tryggingastofnun er fyrsta skref Reykjalundar í þá
átt að efla að nýju vægi atvinnulegrar endurhæfingar
í starfsemi stofnunarinnar. Svið atvinnulegrar endur-
hæfingar hefur verið sett á laggirnar og ráðinn hefur
verið yfirlæknir þess. Lögð verður áhersla á að greina
hæfni og styrkleika hvers skjólstæðings og að greina
þær aðstæður sem hann býr við atvinnulega séð.
Skjólstæðingurinn verður virkur í markmiðssetning-
unni sem miðast við langanir hans og getu. Bæði er
um að ræða einstaklingsbundna meðferð og hóp-
meðferð. Megináherslan í endurhæfingunni verður á
vinnueflingu. Vinnuþol verður aukið með fræðslu og
æfingum svo og vinnuprófun við ýmis verk innan
Skipulag endurhæfingarstarfsemi á íslandi hefur ver-
ið í deiglunni hjá heilbrigðisyfirvöldum síðustu miss-
erin. Mikil umræða hefur einnig átt sér stað hjá fag-
fólki sem vinnur við endurhæfingu. í apríl 1999 birtu
endurhæfingarlæknar tillögur sínar um stefnumörk-
un í endurhæfingu á íslandi og þverfaglegur vinnu-
hópur fagfólks í endurhæfingu birti niðurstöður
vinnu sinnar um stefnumótun í endurhæfingu í des-
ember 1999. Mikil samstaða er hjá fagfólki í endur-
hæfingu um stefnumótunina og eru niðurstöður þess-
ara tveggja vinnuhópa samstíga.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið stefnir
að gerð þjónustusamnings við öll sjúkrahús í landinu.
Samningaviðræður eru hafnar milli Reykjalundar og
ráðuneytisins um gerð slíks samnings. Samningurinn
þarf að gera stjómendum Reykjalundar kleift að
hrinda í framkvæmd nauðsynlegum skipulagsbreyt-
ingum, sem ekki er hægt koma við í dag, vegna þess
greiðslufyrirkomulags sem stofnunin býr við. Koma
þarf á fót göngudeild, dagdeildum og fimm daga
deildum og efla faglega þjónustu. Á þverfaglegri
göngudeild færi fram eftirfylgd og stuðningsmeðferð.
Slík þjónusta ætti að leiða til betri meðferðarheldni
og fækka endurinnlögnum á sjúkrahús. Forskoðanir
færu þar einnig fram. Með þeim er betur hægt að
meta þörf fyrir endurhæfingu og leggja upp mark-
vissa endurhæfingaráætlun. Góð meðferðaráætlun
leiðir til styttri heildarlegutíma og betri nýtingar á
legurýmum.
Heimasíða
Þann fyrsta mars var opnuð heimasíða Reykjalundar
(reykjalundur.is). Þar er meðal annars hægt að nálg-
ast upplýsingar um hina fjölbreyttu starfsemi stofn-
unarinnar auk þess sem þar er hægt að nálgast nýtt
beiðnaform fyrir innlögn. Þar eru einnig tenglar inn á
skýrslu endurhæfingarlækna og skýrslu þverfaglegs
vinnuhóps.
370 Læknablaðið 2000/86
\