Læknablaðið - 15.05.2000, Qupperneq 62

UMRÆÐA & FRÉTTIR / UMFERÐARSLYS
Stefán Yngvason (nœr)
með sundlaugina á
Grenasásdeild í baksýn.
Brynjólfur Mogensen á
gangi slysadeildar
Landspítala Fossvogi.
ferðarslysa og afleiðingum þeirra en Brynjólfur benti
á að kostnaður samfélagsins vegna þeirra sé metinn á
um 15 milljarða króna. Ein ástæða þess hversu erfitt
er að henda reiður á þessum kostnaði er að til
skamms tíma var ekki til nein samræmd skráning
slysa. „Slysavarnaráð hefur barist fyrir því um árabil
að komið verði á fót slysaskráningu þar sem hægt
verði að skrá flestar tegundir slysa á mjög nákvæman
hátt. Nú er þetta kerfi að komast á því undanfarin
þrjú ár hafa öll slys á slysa- og bráðamóttöku verið
skráð samkvæmt norrænu skráningarkerfi. Ur slíkri
skráningu fást mikilvægar upplýsingar sem hægt
verður að nota til að halda uppi stöðugri upplýsinga-
miðlun," segir Brynjólfur.
Fleiri lifa af alvarleg slys
En hefur slysamynstrið breyst? Já, sé litið til lengri
tíma hefur orðið nokkur breyting á slysunum sem
verða í umferðinni.
„Mænusködduðum hefur fækkað,“ segir Brynj-
ólfur og þakkar það aukinni notkun bflbelta. „Fólk
helst kyrrt inni í bifreiðinni í stað þess að hendast um
í henni eða jafnvel út um gluggana. Þess vegna erum
meiri líkur á því að það sleppi með minni meiðsli.“
Af þeim sem slasast í umferðarslysum þurfa yfir-
leitt um 10 af hundraði að leggjast inn til meðferðar
en þetta hlutfall hefur þó farið heldur lækkandi.
Stærsti hluti þeirra sem lenda í slysum fá minniháttar
áverka, hálshnykki, tognanir og minniháttar brot.
„Við fáum alvarlegustu slysin til okkar, áverka á
mænu og heila með lömun og skerðingu á vitrænni
getu,“ segir Stefán og bætir því við að lífslíkur þeirra
sem lenda í alvarlegum umferðarslysum hafi aukist.
„Það hafa orðið miklar framfarir í sjúkraflutningum,
endurlífgun og gjörgæslu og það eykur lífslíkur þeirra
sem lifa af fyrstu augnablik slyssins. Þetta kallar hins
vegar á aukna endurhæfingu."
Brynjólfur tekur undir þetta. „Hér á höfuðborgar-
svæðinu hefur verið komið upp mjög öflugu kerfi
sjúkrabfla þannig að neyðarbfll með lækni getur náð í
fólk á örfáum mínútum og veitt því fyrstu hjálp strax.
Verði slys úti á vegunum getur þyrlan verið komin á
staðinn á tiltölulega stuttum tíma. Það er því hægt að
bjarga fleirum sem slasast alvarlega en áður var.“
Breyttir meðferðarmöguleikar
Flestir þeirra sem þurfa að leggjast inn á sjúkrahús í
kjölfar umferðarslysa eiga við einhvers konar stoð-
kerfisvanda að glíma. „Til allrar hamingju eru höfuð-
áverkar, kviðarhols- og brjóstholsáverkar ekki mjög
stór hluti af slysunum,“ segir Brynjólfur.
En hvað er hægt að gera fyrir þá sem verða fyrir
alvarlegum áverka á stoðkerfi?
„Það eru hefðbundnar aðferðir endurhæfingar
sem felast í sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun og þess háttar,“
segir Stefán. „En tæknin tekur miklum framförum og
tölvutæknin hefur aukið verulega á möguleika þeirra
sem slasast, bæði hvað varðar tjáningu og samskipti
og eins til að örva og stýra vöðvum. Það eru komin
fram ýmis ný og betri hjálpartæki sem auðvelda fólki
að lifa við mikla fötlun. Svo er líka komin fram á
sjónarsviðið tækni og lyf sem draga úr alvarlegum
380 Læknablaðið 2000/86