Læknablaðið - 15.01.2001, Blaðsíða 36

FRÆÐIGREINAR / GÆÐASTJÓRNUN
Tafla III. Heildarfjöldi skilgreindra dagskammta sýklalyfja afJOl flokki.
Deild 1994 1995 1996 1997
SBK 7.942 6.276 6.272 5.868
Almenn lyflækningadeild 3.687 2.741 2.851 3.309
Almenn skurölækningadeild 5.566 5.466 4.878 3.647
Öldrunarlækningadeild 1.609 1.266 1.124 816
Hjartalækningadeild 1.464 1.403 1.125 1.450
Bæklunar- og þvagfæraskurölækningadeild 4.788 5.246 4.483 4.731
HNE og HT 2.649 2.339 1.837 2.454
Allt verö er í krónum.
SBK = smitsjúkdóma-, blóösjúkdóma- og krabbameinslækningadeildir.
HNE = háls- nef- og eyrnalækningadeild.
HT = heila- og taugaskurölækningadeild.
Grá svæöi tákna þau ár sem sýklalyfjaeftirlitiö var virkt. Hálfgrá svæöi tákna þau ár sem eftirlitiö var
virkt hluta ársins.
Tafla IV. Skilgreindir dagskammtar sýklalyfja afJOl flokki á hverja 100 legudaga.
Deild 1994 1995 1996 1997
SBK 97 72 78 72
Almenn lyflækningadeild 66 47 40 43
Almenn skurðlækningadeild 66 58 58 40
Öldrunarlækningadeild 25 14 14 11
Hjartalækningadeild 16 15 11 15
Bæklunar- og þvagfæraskurölækningadeild 61 52 46 48
HNE og HT 30 32 24 30
Allt verö er í krónum.
SBK = smitsjúkdóma-, blóösjúkdóma- og krabbameinslækningadeildir.
HNE = háls- nef- og eyrnalækningadeild.
HT = heila- og taugaskurölækningadeild.
Grá svæöi tákna þau ár sem sýklalyfjaeftirlitiö var virkt. Hálfgrá svæöi tákna þau ár sem eftirlitiö var
virkt hluta ársins.
eða dagskammta á hverja 100 legudaga (tafla IV).
Lækkun á notkun skilgreindra dagskammta á hvern
legudag eftir að sýklalyfjaeftirlit var að fuliu komið á
hófst nam um 6-44% á hvern legudag miðað við
næsta ár á undan sem var án eftirlits. Nokkur óvissa
var um nákvæman fjölda legudaga á hverri deild.
Efnisskil
Engin algild aðferð er til við að meta kostnað við
sýklalyfjaeftirlit, lengd sjúkrahúsvistar, kostnað
vegna fylgikvilla auk spamaðar vegna betri heilsu
sjúklinganna í framtíðinni og aukinnar vinnugetu
þeirra. Arðsemiútreikningar á eftirliti sem þessu eru
því háðir mati rannsóknaraðila á eftirliti með sýkla-
lyfjanotkun (14) og kostnaði á móti virkni (cost-
effectiveness analysis) (15).
í þessari rannsókn var stuðst við skráningu
sjúkrahússins á legudögum. í ljós kom að oft var
töluverður munur á legudagafjölda eftir því hvort
skráningin var gerð í legudagakerfi eða eftir uppgjöri á
sjúklingafjölda umræddra ára. Einnig var meiri munur
en búast mátti við á milli fjölda legudaga á hveija
sérgrein og fjölda legudaga sem flokkaðir voru eftir
göngum, jafnvel þótt leiðrétt hafi verið fyrir tilflutningi
sjúklinga sérgreinanna milli ganga vegna plássleysis og
vistunar á gjörgæslu. Slíkt ósamræmi í legudagafjölda
var háð skekkju sem kann að hafa verið kerfisbundin.
Tilflutningar innan deilda og milli ganga hafa verið
miklir undanfarin ár og verður því samanburður á
kostnaði háður mörgum óvissuþáttum.
Mat á árangri gæðaeftirlits með sýklalyfjagjöf
kann að vera háð kerfisbundnu van- eða ofmati á
sparnaði við forvarnir, áhrif eftirlitsins geta fjarað út
með tímanum og stöðugt aðhald við eftirlit er
kostnaðarsamt (6,16,17). Villur í innslætti gagna og
mismunandi skilgreiningar lækna á þörf sjúklinga á
sýklalyfjum, sem getur verið breytileg eftir einstak-
lingum og sérgreinum, kann að valda skakka (bias)
við mat á árangri eftirlits (18-20). Þá má benda á að
með minni birgðum á deildum hafi rýrnun sýklalyfja
minnkað á sjúkrahúsinu og einnig að minni tími
starfsfólks apóteksins hafi farið í reglubundið upp-
gjör birgðanna. Gallar eftirlitskerfa með sýklalyfja-
gjöf eru erfiðleikar við framkvæmd og viðhald eftir-
litsins og óþægindi vegna aukinnar pappírsvinnu fyrir
lækni sjúklingsins sem leitt geta til þess að læknar
spítalans reyna í sumum tilvikum að komast hjá eftir-
litinu. Reikna má með auknum kostnaði vegna eftir-
litsins vegna sívaktar og aukins fjölda samráða við
smitsjúkdómalækni. Agreiningur kann einnig að rísa
milli umsjónarmanna eftirlits og annarra lækna um
notkun sýklalyfja (5,16,21).
Á tímabilinu spöruðust í heild um 10 milljónir
króna (hreinn sparnaður) við sýklalyfjanotkun á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur eftir að eftirlit með notkun
þeirra hófst. Breyttar aðferðir við innkaup lyfjanna,
aukin umræða um ónæmi og aðrir þættir kunna að
hafa haft áhrif á þessa þróun til spamaðar (22).
Helsta skýringin er þó virkt eftirlit með notkun
sýklalyfja af hálfu apóteks sjúkrahússins og smit-
sjúkdómalækna þess í náinni samvinnu við aðra
lækna sjúkrahússins, sem endurspeglast í lækkuðum
meðalkostnaði á hvern legudag vegna sýklalyfja-
notkunar. Nokkurt ósamræmi var á kostnaði við
sýklalyf annars vegar og fjölda skilgreindra dag-
skammta hins vegar. Háan kostnað við gjöf sýklalyfja
ákveðna mánuði mátti nær alltaf rekja til óvenju
mikillar notkunar dýrra sýklalyfja á borð við
vankómýcín, ímípenem, klindamýcín, tíenam og
ceftazídím. Pannig gátu einstaka sjúklingar haft um-
talsverð áhrif á kostnað, jafvel þótt magn sýkla-
lyfjagjafar ykist ekki, en það var sérstaklega áberandi
á smitsjúkdóma-, blóðsjúkdóma- og krabbameins-
lækningadeildum. Kostnaðarlækkun varð á tveimur
deildum þótt skilgreindir dagskammtar breyttust lítt.
Skýrist það af því að ódýrari sýklalyf voru oftar valin
en áður. Val sýklalyfs er sennilega sá þáttur sem
skilað hefur mestum sparnaði á Sjúkrahúsi Reykja-
víkur, einkum á almennu skurðlækningadeildinni þar
sem leiðbeiningum smitsjúkdómalækna um fyrir-
byggjandi gjöf sýklalyfja var fylgt af hvað mestri
eindrægni. Þá var lengd meðferðar á sýklalyfjum stytt
og breytt var fyrr í lyfjameðferð um munn úr inn-
dælingarformi þar sem við átti.
Á sama tíma og gæðastjórnun sýklalyfjagjafa fór
fram á Sjúkrahúsi Reykjavíkur var gert hliðstætt átak
á Landspítalanum (nú Landspítala Hringbraut) (23).
36 Læknablaðið 2001/87