Læknablaðið - 15.05.2002, Blaðsíða 15

FRÆÐIGREINAR / HEILAHIMNUBÓLGA
Heilahimnubólga af völdum baktería
hj á eins mánaðar til 16 ára gömlum börnum
á þremur barnadeildum á Islandi
Samantekt áranna 1973-2000
Inga María
Jóhannsdóttir1,5
Þórólfur
Guðnason'
Pétur Lúðvígsson'
Þröstur Laxdal2
Magnús
Stefánsson’
Hjördís
Harðardóttir1
Ásgeir
Haraldsson'
‘Barnaspítali Hringsins,
Landspítala Hringbraut,
2Barnadeild Landspítala
Fossvogi, 'Barnadeild
Fjórðungssjúkrahússins á
Akureyri, 4Sýklafræðideild
Landspítala Hringbraut,
5Barnesentret í Oslo, Noregi
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Þórólfur Guðnason,
Bamaspítala Hringsins,
Landspítala Hringbraut, 101
Reykjavík. Sími: 560 1000,
símbréf: 560 1055,
thorgud@landspitali.is
og thorgudn@binet.is
Lykilorö: heilahimnubólga,
börn, faraldsfrœði, afdrif
Ágrip
Inngangur: Heilahimnubólga af völdum baktería er
alvarlegur sjúkdómur og algengastur hjá börnum. í
þessari rannsókn er litið á faraldsfræði og fylgikvilla
sjúkdómsins hjá eins mánaðar til 16 ára gömlum
börnum sem lögðust inn á þrjár barnadeildir á ís-
landi á árunum 1973-2000 (28 ár).
Efniviður og aðferðir: Upplýsingar voru fengnar
úr sjúkraskrám barna á Barnaspítala Hringsins og
barnadeildum Landakotsspítala/Borgarspítala/
Sjúkrahúss Reykjavíkur og Fjórðungssjúkrahússins á
Akureyri sem fengið höfðu greininguna heilahimnu-
bólga af völdum baktería.
Niðurstöður: Alls greindust 454 börn, 255 drengir
og 199 stúlkur; 77% voru yngri en fimm ára. Aldurs-
bundið nýgengi var 29/100.000/ár fram til ársins 1989
og 12/100.000/ár eftir það. Greining fékkst með rækt-
un úr mænuvökva hjá 74% en hjá 17% var sýkinga-
valdur óþekktur. Helstu sýkingavaldar voru Neisser-
ia meningitidis (44%), Haemophilus influenzae af
sermisgerð b (Hib) (30%) og Streptococcus pneu-
moniae (7%). Tíðni þeirra var mismunandi eftir
aldri. Ekkert tilfelli Hib greindist eftir að bólusetning
gegn bakteríunni hófst 1989. Algengustu hjúpgerðir
N. meningitidis voru B (55%) og C (19%). Meðal-
aldur barnanna hækkaði marktækt úr tæpum tveimur
árum fram til 1989 í tæplega þrjú ár eftir það, og
barna með N. meningitidis úr rúmlega tveimur árum í
rúmlega þrjú. Dánartíðnin var 4,5% en ekkert barn
með Hib dó. Um þriðjungur barna fékk fylgikvilla
sérstaklega eftir sýkingu af völdum .S’. pneumoniae.
Fjórtán af hundraði fengu skyntaugarheyrnartap og
voru sterar ekki verndandi.
Alyktanir: Nýgengi heilahimnubólgu af völdum
baktería hjá börnum á íslandi hefur farið lækkandi
síðustu ár, einkum vegna Hib bólusetningar. Líklegt
er að bólusetning gegn N. meningitidis C og S. pneu-
moniae geti einnig fækkað enn frekar heilahimnu-
bólgu hjá börnum. Auk þess eru skjót viðbrögð við
einkennum heilahimnubólgu mikilvæg til að minnka
líkur á fylgikvillum.
Inngangur
Heilahimnubólga af völdum baktería er þekkt frá
tímum Hippokratesar en klínískum og meinafræði-
legum einkennum hennar var fyrst lýst snemma á síð-
ENGLISH SUMMARY
Jóhannsdóttir IM, Guðnason Þ, Lúðvígsson P, Laxdal Þ,
Stefánsson M, Harðardóttir H, Haraldsson Á
Bacterial meningitis in one month-16 year old
children at three Pediatric departments in lceland
during the period 1973-2000
Læknablaðið 2002; 88: 391-7
Objective: Bacterial meningitis is a serious disease most
oommon in children. We report the epidemiology and
outcome of bacterial meningitis in children between the
age of one month to 16 years admitted to three Pediatric
Departments in lceland in 1973-2000 (28 years).
Material and methods: Information was collected
retrospectively from the medical records of admitted
children diagnosed with bacterial meningitis.
Results: 454 children were diagnosed; 255 boys and 199
girls; 77% were less than five years of age. Before 1989
the age specific incidence was 29/100.000/year and
12/100.000/yearthereafter. The cerebral spinal fluid was
culture positive in 74% but no organism was identified in
17%. The most common pathogens were N. meningitidis
(44%), Hib (30%), and S. pneumoniae (7%). The incidence
varied according to age. No child was diagnosed with Hib
after launching of Hib vaccination in 1989. The mean age
of the children increased significantly from less than two
years prior to 1989 to less than three years thereafter and
of children infected with N. meningitidis from around two
year to three years. The mortality rate was 4,5%, none due
to Hib. Fourteen percent suffered sensory-neural hearing
impairment and no protective effects were seen of steroid
therapy.
Conclusions: The age specific incidence of bacterial
meningitis of children in lceland has decreased during the
last decade, especially due to Hib vaccination. Further
reduction can be expected by implementing general
vaccination to N. meningitidis C and S. pneumoniae.
Additionally, recognizing the symptoms of bacterial
meningitis and starting proper therapy as soon as possible
is crucial in orderto minimize ominous outcome.
Key words: bacterial meningitis, children, epidemiology,
outcome.
Correspondance: Þórólfur Guðnason,
thorgud@landspitali.is
ustu öld (1). Afleiðingar þessara sýkinga geta verið
mjög alvarlegar en með tilkomu sýklalyfja fyrir um 60
árum bötnuðu horfur þessara sjúklinga verulega (2).
Læknablaðið 2002/88 391