Læknablaðið - 15.05.2002, Blaðsíða 34

FRÆÐIGREINAR / STARFSENDURHÆFING
Table IV. Social security benefits for the study rehabilitation group and the compari-
son group.
Study group Comparison group
Number of children Number Percentage Number Percentage
No benefits 44 40.4 21 17.7
Rehabilitation pension 20 18.3 1 0.8
Full disability pension 32 29.4 86 72.3
Partial disability pension 12 11.0 11 9.2
Maternity benefits 1 0.9 0 0.0
Total 109 100 119 100
Table V. Main support for those not in paid emplovment in October 2001.
Study group The population
Disability pension from the State
Social Security Institute 32 57.1
Rehabilitation pension from the
State Social Security Institute 14 25.0
Disability pension from pension fund 3 5.4
Benefits from sickness fund 1 1.8
Other 6 10.7
Total 56 100
I Have been in paid
I employment
I Have not been in
I paid employment
Increased fitness for
work
Number of participants
40% 50% 60%
70% 80%
Not increased
fitness for work
Figure I: The mtmber of
those in paid employment
according to their own
evaluation of changes in
fttness for work afler
rehabilitation.
18% þeirra sem fengið höfðu endurhæfingarlífeyri
áður en starfsendurhæfing á vegum TR hófst fengu
engar bætur frá TR um það bil einu og hálfu ári eftir að
taka endurhæfingarlífeyris hófst. Þegar borinn er
saman fjöldi þeirra sem fá bætur í hópunum tveimur
kemur í ljós að mun fleiri fá bætur af einhverju tagi í
hópnum frá 1999 en í hópi þeirra sem vísað var til
endurhæfingarmatsteymisins (X2 =14,409, p<0,01).
I símakönnun Félagsvísindastofnunar var spurt
hversu mikil áhrif endurhæfing hefði haft á starfs-
hæfni viðkomandi. Fjórðungur (25,3%) taldi starfs-
hæfni sína hafa aukist mikið eða frekar mikið, 46,5%
töldu aukninguna miðlungs eða frekar litla, en 28,2%
töldu hana lítið eða ekkert hafa aukist. Rúmlega
helmingur (56,4%) þátttakenda taldi sig ekki vinnu-
færan, 35,9% vinnufæra að hluta og 7,7% að fullu
vinnufæra.
Þátttakendur voru spurðir hvort þeir hefðu unnið
launaða vinnu eftir að endurhæfingunni lauk. Alls
höfðu 46,9% þeirra einhvern tíma unnið launaða
vinnu, en 53,1% ekki. Þriðjungur þeirra sem fóru að
vinna hófu störf strax og endurhæfingu var lokið,
þriðjungur innan tveggja mánaða og þriðjungur
síðar. Af þeim 38 sem höfðu verið í vinnu eftir að
endurhæfingu lauk hafði rúmlega helmingur (51,3%)
verið í samfelldri vinnu og um þrír fjórðu (74,4%) af
þeim voru í vinnu þegar könnunin var gerð (það er
að segja 29 (34,9%) af þeim 83 sem könnunin náði
til). í fullu starfi voru 42,3%, í 50-80% starfi 46,2 %,
en í innan við hálfu starfi 11,5%. A mynd 1 sést að
mun stærra hlutfall (X2 =4,842, p<0,05) þeirra sem
töldu starfshæfni sína hafa aukist eftir endurhæfingu
hafði stundað vinnu, en þeirra sem taldi starfshæfni
sína ekki hafa aukist.
í könnuninni var spurt hvort þátttakendur væru í
námi og reyndist nær fjórðungur (22,8%) vera það.
Tafla V sýnir meginframfærslu þeirra sem ekki
unnu launuð störf þegar könnunin var gerð. Til-
greindu flestir (82,1%) bætur frá TR. Þátttakendur
voru spurðir hvort þeir teldu fjárhagsstöðu sína hafa
batnað frá því endurhæfingarmatið fór fram og sögðu
49 (59,8%) svo vera, en 33 (40,2%) sögðu hana mjög
lítið eða ekkert hafa batnað.
Umræða
Samsetning þess hóps sem vísað var til endurhæfing-
armatsteymis árið 2000 er þannig að konur voru í
meirihluta. Stór hluti hafði ekki menntun umfram
grunnskóla og stoðkerfisraskanir og geðraskanir
voru helstu læknisfræðilegar forsendur tilvísunar til
endurhæfingarmatsteymis. Þessi samsetning er sam-
bærileg og hjá þeim sem orðið hafa öryrkjar á íslandi
á undanförnum árum (1, 10-12). Mun færri þeirra
sem vísað var til matsteymis hafa lokið námi umfram
grunnskóla en gengur og gerist urn þjóðina. I þessum
hópi eru því margir sem með frekari menntun gætu
bætt stöðu sína á vinnumarkaðnum og taka starfs-
endurhæfingarúrræði TR mið af því.
Meirihluti þátttakenda í könnun Félagsvísinda-
stofnunar taldi starfsendurhæfingu hafa aukið starfs-
hæfni sína. Tæplega helmingur hafði unnið launaða
vinnu eftir að henni lauk og fjórðungur þeirra hafði
verið í samfelldri vinnu. Nær fjórðungur þátttakenda
reyndist vera í námi þegar könnun Félagsvísinda-
stofnunar var gerð (í október 2001). Má gera ráð fyrir
að hluti þeirra skili sér út á vinnumarkaðinn að námi
loknu.
Þeir sem ekki unnu launuð störf höfðu flestir meg-
inframfærslu sína frá TR. Sextíu af hundraði þátt-
410 Læknablaðið 2002/88