Læknablaðið - 15.11.2003, Blaðsíða 39

FRÆÐIGREINAR / HJARTA- OG ÆÐASJÚKDÓMAR ■
Tafla IV. Áhættuþættir hjarta og æöasjúkdóma meöal fimmtugra á Akureyri og í Hafnarfiröi sem höföu LÞS >30 viö fyrri skoöun. Niöurstööur ári eftir
íhlutun.
Akureyri
Konur Karlar
Fyrri hluti meöalgildi Síöari hluti meöalgildi 95% Cl’ P Fyrri hluti meöalgildi Síöari hluti meöalgildi 95% Cl’ P
Þyngd (kg) 95,6 94,9 1,2 til 2,6 0,45 103,8 104,3 -3,3 til 2,2 0,67
LÞS" (kg/m2) 35,3 35,2 -0,7 til 0,5 0,7 33,3 33,5 -1,1 til 0,6 0,56
Kviöarummál (cm) 114,2 107,8 2,9 til 9,8 0,001 111,5 111,3 -2,3 til 2,7 0,86
Slagbilsþrýstingur (mmHg) 128 127 -4,2 til 7,6 0,55 134 129 -2,1 til 11,1 0,16
Hlébilsþrýstingur (mmHg) 82 79 -0,4 til 6,9 0,03 88 85 -1,2 til 8,0 0,13
Kólesteról (mmól/L) 5,9 5,9 -0,25 til 0,31 0,81 5,8 5,7 -0,2 til 0,5 0,43
HDL"' (mmól/L) 1,22 1,32 -0,17 til -0,02 -0,02 1,04 1,14 -0,19 til 0,12 0,02
Þrfglýceríöar (mmól/L) 1,86 1,64 -0,50 til 0,07 0,13 1,88 1,90 -0,37 til 0,34 0,91
Blóösykur (mmól/L) 5,9 5,5 -0,09 til 0,57 0,009 5,8 5,8 -0,62 til 0,46 0,76
Hafnarfjöröur
Konur Karlar
Fyrri hluti Síöari hluti Fyrri hluti Síöari hluti
meöalgildi meöalgildi 95% Cl’ P meöalgildi meöalgildi 95% Cl’ P
Þyngd (kg) 95,2 96,5 -2,8 til 0,1 0,07 105,5 106,2 -2,7 til 1,2 0,44
LÞS" (kg/m2) 34,6 35,0 -1,03 til 0,19 0,15 32,7 32,9 -0,96 til 0,42 0,42
Kviðarummál (cm) 104,3 101,1 -4,9 til 11,2 0,38 109,5 108,8 -1,8 til 3,3 0,56
Slagbilsþrýstingur (mmHg) 129 127 -37,8 til 43,6 0,84 133 135 -7,8 til 3,1 0,37
Hlébilsþrýstingur (mmHg) 84 83 -14,5 til 15,9 0,89 86 90 -8,6 til 2,1 0,21
Kólesteról (mmól/L) 6,2 6,1 -0,69 til 0,87 0,79 6,2 5,9 -0,21 til 0,65 0,29
HDL'" (mmól/L) 1,39 1,45 -0,26 til 0,13 0,45 1,17 1,13 -0,05 til 0,13 0,31
Þríglýceríðar (mmól/L) 1,87 1,68 -0,54 til 0,92 0,56 1,85 1,74 -0,47 til 0,68 0,71
Blóösvkur (mmól/L) 5,7 5,6 -0,31 til 0,436 0,7 5,9 6,0 -0,7 til 0,4 0,6
Viö úrvinnsluna voru aöeins notuð gögn þeirra einstaklinga sem höföu líkamsþyngdarstuöul >30 og komu í báöa hluta rannsóknarinnar. P-gildi og vikmörk eiga viö þær breytingar sem
uröu milli þessara rannsókna.
*CI - öryggismörk (confidence interval). ”LÞS - líkamsþyngdarstuöull. ”’HDL - háþéttni fituprótein (high density lipoprotein)
æðasjúkdóma hefur verið hrundið af stað bæði hér-
lendis og erlendis (15-18). Oft hefur reynst erfitt að
mæla þann árangur sem næst með slíkum verkefnum
þar sem hann kemur ef til vill ekki fram fyrr en eftir
mörg ár. Ljóst er þó að verulegur árangur hefur náðst
og eru breytingar á nýgengistölum glöggt dæmi um
það.
I þessari rannsókn vekur óneitanlega athygli staða
áhættuþátta fimmtugra kvenna á Akureyri saman-
borið við fimmtugar í Hafnarfirði. Um 20 cm munur
er á meðalkviðarummáli, þær eru rúmum 5 kg þyngri
og líkamsþyngdarstuðull þeirra er einnig mun hærri.
Áður en rannsóknin hófst samræmdu þeir hjúkrun-
arfræðingar sem að rannsókninni komu þær aðferðir
sem beitt var við mælingar, svo sem kviðarummál, og
teljum við ósennilegt að þessi munur stafi af mæli-
skekkju enda endurspeglast munurinn í mörgum
öðrum áhættuþáttum. Ein skýring á þessum mun er
sennilega sú að þátttaka var betri á Akureyri en í
Hafnarfirði og því vel hugsanlegt að munurinn væri
annar ef þátttökuhlutfall væri svipað í bæjarfélögun-
um.
í sjálfu sér er erfitt að dæma um áhrif af þeirri
íhlutun sem beitt var. Ihlutunin fólst fyrst og fremst í
ráðleggingum hjúkrunarfræðinga og lækna. Ekki var
um skipulagt eftirlit að ræða fyrr en ári síðar, nema
hjá þeim sem greindust með háþrýsting eða aðra
sjúkdóma sem kölluðu á sérhæfðari og markvissari
meðferð. Jafnframt er alltaf spurning hvernig áhættu-
þættir hefðu þróast ef ekki hefði verið beitt þessari
einföldu íhlutun og sennilega hefur hún haft einhver
áhrif í þá átt að draga úr versnun á stöðu áhættu-
þáttanna. Ljóst er þó að til þess að ná betri árangri
varðandi þessa þætti þarf mun öflugri og markvissari
íhlutun, og ekki síst eftirlit og eftirfylgni (19).
Stór hluti þátttakenda á við offitu að stríða og er
það verulegt áhyggjuefni í ljósi þess að offitu fylgja
bæði skertar lífslíkur (20) og hún hefur jafnframt
mjög slæm áhrif á aðra áhættuþætti hjarta- og æða-
sjúkdóma eins og blóðþrýsting, blóðfitur og sykur-
sýki. Það er því ljóst að baráttan við offitu og forvarn-
ir gegn ofþyngd ættu að vera forgangsverkefni heil-
brigðisstétta ella er hætta á verulega auknum fjölda
sjúklinga með sykursýki og hjarta- og æðasjúkdóma
(21). Þetta er í raun í samræmi við niðurstöður Hjarta-
verndar þar sem sýnt hefur verið fram á að hlutfall
offeitra hefur aukist verulega síðastliðna áratugi (22).
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að
bæta megi stöðu áhættuþátta hjarta- og æðasjúk-
dóma meðal þátttakenda. Lífsstflsbreytingar, breytt
mataræði og aukin reglubundin hreyfing geta haft
áhrif á flesta þá þætti sem voru óásættanlegir, svo sem
þyngd, of hár LÞS og blóðþrýstingur. Sú einfalda
íhlutun sem beitt var í þessari rannsókn dugði þó
greinilega ekki til þess að bæta stöðu áhættuþátta
meðal þátttakenda. Auðvitað er erfitt að segja hvort
Læknablaðið 2003/89 863