Læknablaðið - 15.11.2003, Blaðsíða 46

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ÖRYGGI SJÚKLINGA
Umfjöllun Lœknablaðsins Allt gæti þetta tengst í gegnum íslenska heilbrigð-
um erindi Jespers Poulsen isnetið sem á að bæta upplýsingastreymið milli stofn-
á aðalfundi LÍ að Hólum ana innan kerfisins. Þegar það verður komið í gagnið
birtist í októberheftinu. verður hægt að kalla fram upplýsingar strax um sögu
sjúklinga í kerfinu. Það þarf ekki að bíða dögum
saman eftir að upplýsingar berist frá sjúkrahúsi í öðr-
um landshluta."
Við berum ábyrgðina
- Danski formaðurinn nefnir einmitt í erindi sínu að
sjúklingar geri kröfu til þess að kerfið muni hvað því
er sagt.
„Já, það fer skiljanlega í taugarnar á fólki að þurfa
að segja sömu söguna fjórtán sinnum og að þurfa að
muna hvað það sagði við hvern. Rafræn sjúkraskrá
og íslenska heilbrigðisnetið er einmitt hugsað til að
mæta þessum óskum. Það á ekki einungis að muna
hvað hefur verið gert við hvern og einn heldur einnig
hvaða lyfjum hann er á hverju sinni, hvaða lyf hann
þolir og hvaða lyfjasamsetningar hafa verið reyndar
en ekki gengið.
En það er annað sem Daninn nefnir ekki sem mig
langar að bæta við og það er nauðsyn þess að efla vit-
und lækna um að þeir bera ábyrgð á sjúklingum sín-
um, ekki bara lagalega heldur siðferðilega og faglega
ábyrgð sem að mínu viti vegur miklu þyngra en sú
sem skilgreind er í lögum. Það er gömul saga og ný að
menn skynji ekki þessa ábyrgð. En menn geta ekki
vísað henni frá sér nema til annars læknis. Það dugar
ekki að ýta henni yfir á stofnanir eða stjórnmála-
menn. Við verðum að vera vakin og sofin yfir velferð
sjúklinga okkar. Nú er ég ekki að segja að læknar séu
það ekki en það er tilhneiging til þess inni á stofn-
unum að menn skynji sjálfa sig sem hluta af einhverju
stærra kerfi sem sjái um sjúklinginn. Það eru þeir
sjálfir sem bera ábyrgð á meðferðinni - alltaf.
Ég hef þá trú að ef okkur tekst að skerpa þessa
ábyrgð munum við ná heilmiklum árangri í því að
fækka óhöppum. Þetta þýðir ekki að menn þurfi að
vera með hnút í maganum í hvert sinn sem þeir nálgast
sjúkling en þeir þurfa að skynja að þeir bera ábyrgð.
Ef menn hafa það hugfast eru minni líkur á að þeir geri
mistök og þetta gildir raunar um öll störf.“
Enginn ætlar sér aö gera mistök
Jesper Poulsen ræðir um mismunandi viðbrögð við
óhöppum og kallar það kerfi sem víðast hvar er við
lýði „shame, blame and punishment", það er að meg-
ináherslan er lögð á að finna þann seka og refsa hon-
um. Hann segir að þetta kerfi beinlínis hamli því að
hægt sé að takast á við vandann vegna þess að menn
bregðist við með því að þegja og hylma yfir í stað þess
að viðurkenna mistök sín og reyna að bæta úr þeim
sem fyrst.
„Já, ég gæti ekki verið meira sammála honum.
Okkur er stundum legið á hálsi fyrir að vera ekki
nógu duglegir við að beita formlegum áminningum
til heilbrigðisstarfsmanna með lilheyrandi bréfi til
ráðherra. Flestar áminningar sem við veitum eru
vegna vísvitandi vanrækslu í starfi og tengjast oftar
en ekki áfengis- eða vímuefnavanda viðkomandi
starfsmanns. Við höfum verið mun tregari til að veita
áminningar þegar hrein óhöpp eða slys verða.
Ástæða þess er sú að við vitum að það mætir enginn í
vinnuna til þess að gera mistök. Stundum höfum við
þurft að grípa til formlegra áminninga en reynum að
beita þeim varlega og leggjum áherslu á að menn noti
óhöppin til að læra af þeim. Við vitum nefnilega að sá
sem iendir í því að gera mistök mun kappkosta það
eftirleiðis að gera þetta aldrei aftur. Það eitt að lenda
í þeirri aðstöðu er flestum meiri refsing heldur en við
getum nokkurn tímann beitt.“
- Jesper vísaði oft í erindi sínu til flugsins og kjarn-
orkuiðnaðarins þar sem menn hafa komið sér upp
virkri öryggismenningu, meðal annars með því að
fara í saumana á öllum „næstum því slysum“. Væri
ekki ráð að koma slíku á hérlendis?
„Jú, og það erum við reyndar að gera. Þá á ég bæði
við tilkynningaskylduna sem ég nefndi áðan en auk
hennar erum við með hugmyndir um ráðgjafahóp
eða rannsóknarnefnd skipaða fólki sem starfar utan
heilbrigðiskerfisins sem við gætum sent á vettvang
strax og við fáum pata af einhverri uppákomu. Við
sækjum fyrirmyndina til rannsóknarnefnda flugslysa
og umferðarslysa og sjáum fyrir okkur að hún geti
gefið sjálfstætt álit á því sem úrskeiðis fer.
Við höfum líka harmað það að hér á landi skuli
ekki hafa komist á sá siður sem algengur er á banda-
rískum sjúkrahúsum og felst í því að haldnir eru reglu-
lega svonefndir „mortality and morbidity confe-
rences". Slíkir tilfellafundir eru haldnir á deildum
sjúkrahúsa einu sinni í mánuði eða svo og þar er farið
yfir öll þau mál sem ekki gengu vel. Það hefur ekki
870 Læknablaðið 2003/89