Læknablaðið - 15.11.2003, Blaðsíða 45

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ÖRYGGI SJÚKLINGA
Vitum að ýmislegt fer framhjá okkur
segir Sigurður Guðmundsson landlæknir en telur afar ólíklegt að hér á landi deyi 50-100
manns á ári vegna óhappa og mistaka í heilbrigðiskerfinu
Að undanförnu hafa orðið allnokkrar umræður um
öryggi sjúklinga í íslenska heilbrigðiskerfinu og eiga
þær upptök sín í atvikum sem átt hafa sér stað á
nokkrum heilbrigðisstofnunum. Inn í þær hefur einn-
ig blandast erindi sem formaður danska læknafélags-
ins, Jesper Poulsen, hélt á aðalfundi LÍ á Hólum í lok
ágúst en efni þess var rakið í októberhefti Lækna-
blaðsins. Mörgum brá allnokkuð við málflutning
Jespers, ekki síst þegar hann varpaði því fram að
hugsanlega mætti rekja tugi eða hundruð dauðsfalla
á sjúkrahúsum til óhappa eða mistaka við meðferð.
Læknablaðinu þótti rétt að leita viðbragða við erindi
Jespers Poulsen hjá landlækni en lögum samkvæmt er
það hlutverk hans að fylgjast með öryggismálum
íslenska heilbrigðiskerfisins og rannsaka kærur sem
bomar eru fram á hendur heilbrigðisstarfsmanna vegna
atvika sem verða í starfi þeirra. Blaðamaður gekk á
fund Sigurðar Guðmundssonar landlæknis og spurði
hann fyrst hvort hann teldi sennilegt að mikið væri um
dulin óhöpp og mistök í íslenska heilbrigðiskerfinu.
„Það hafa ekki verið gerðar neinar framsýnar rann-
sóknir á því hversu algeng óhöpp í heilbrigðiskerfinu
eru en við vitum að talsverður hluti þeirra hlýtur að vera
dulinn. Það má ráða bæði af því sem gerist í löndunum í
kringum okkur og í öðrum flóknum kerfum. Það er hins
vegar erfitt að segja til um hversu stór hluti óhappanna
er dulinn, hvort það er eins og ísjakinn, 90% neðan-
sjávar, eða minna. En við erum ekkert öðruvísi en allir
aðrir svo eflaust fer ýmislegt framhjá okkur.
Nú hefur heilbrigðisstofnunum verið gert skylt að
tilkynna okkur um óhöpp sem verða og það má segja
Landspítalanum til hróss að þar hafa menn staðið sig
mjög vel við að koma upplýsingum um þau á framfæri
við okkur. Við leggjum svo mat á það hvort ástæða er til
að bregðast við og kynna sér málin betur og höfum
stundum gert það. Það að tilvikunum skuli ijölga hjá
Landspítalanum segir okkur að eitthvað fari leynt. Um
það er ekki hægt að kenna einum né neinum heldur
tekur það einfaldlega tíma að fá svona tilkynninga-
skyldu til að virka.
Landspítalinn er stærsta stofnunin sem undir okkur
heyrir, þar eru flestir sjúklingarnir og alvarlegustu
sjúkdómamir svo það em mestur líkur á óhöppum og
mistökum þar. Hins vegar þurfa aðrar stofnanir um allt
land að huga að þessu.“
Öryggisventill smæðarinnar
„Rannsókn á vegum Institute of Medicine í Banda-
ríkjunum sem birtist árið 2000 sýndi hversu miklu al-
gengari óhöpp og mistök eru í heilbrigðiskerfinu en Sigurður Guðmundsson
menn höfðu haldið. Þar er talað um að milli 45.000 og landlœknir á skrifstofu
90.000 manns deyi af völdum slíkra óhappa á ári hverju sinni.
í Bandaríkjunum. Miðað við höfðatölu samsvarar það
því að hér á landi deyi 50-100 manns á hverju ári vegna
mistaka. Okkar svar við því er að við teljum það vera
afskaplega ólíklegt. Við höfum að vísu ekki sambæri-
lega rannsókn til að styðjast við en rökin fyrir því að
þetta sé ólíklegt eru þau að íslenskt samfélag er svo lítið
að ef svona margir létust myndi það spyrjast út. Þessi
innri öryggisventill smæðarinnar hjálpar okkur. Það má
ráða af þeim umræðum sem orðið hafa að undanfömu
um nokkur dauðsföll sem orðið hafa í íslenska heil-
brigðiskerfinu. Ef þau væru jafnmörg og erlendu rann-
sóknimar benda til færi það ekki framhjá neinum,
hvorki almenningi né fjölmiðlum.
Á undanförnum ámm hefur kærum til embættisins
vegna meintra mistaka eða óhappa íjölgað og það sýnir
að vitund almennings um rétt sinn er að aukast. Þar
með er ég ekki að segja að ekkert fari framhjá okkur.
Jesper Poulsen ræðir um nauðsyn þess að koma á
öflugu öryggiskerfi á heilbrigðisstofnunum og nefnir
sérstaklega þátt rafrænnar sjúkraskrár í því. Að þessu
höfum við verið að vinna en það hefur bara gengið
allt of hægt að koma slíkri skrá í gagnið. Þar þurfum
við verulega að slá í klárinn og setja meira fé í þetta
brýna verkefni. Það hefur verið unnið að gerð sjúkra-
skrárkerfa á borð við Dagskerfið sem íslensk erfða-
greining hefur verið að þróa en það gefur meðal ann-
ars kost á að setja inn upplýsingar um lyfjanotkun
sjúklinga og aðvörunarkerfi sem tengist því. Einnig
höfum við unnið með Lyfjastofnun að gerð skráar Þröstur
yfir lyf með óvenjulegar aukaverkanir. Haraldsson
Læknablaðið 2003/89 869