Læknablaðið - 15.01.2008, Síða 15

FRÆÐIGREINAR
LIFRARBÓLGA C
Tölfræðiúrvihnsla
Könnuð voru tengsl bólgu og bandvefs við eft-
irfarandi þætti: aldur, áætlaðan aldur við smit,
kyn, smittíma, samhliða sýkingar, lifrarpróf og
smitleið. Þá voru könnuð tengsl nokkurra vefja-
fræðilegra þátta. Við tölfræðilega gagnavinnslu
voru forritin Excel og SPSS notuð. Við útreikn-
inga á fylgni milli breyta var stuðst við Spearman
og Pearsons stuðla og gildi voru reiknuð út með
tölfræðiforritinu SPSS. Fimm prósent viðmið var
notað við ákvörðun á marktæki.
Leyfi
Leyfa fyrir rannsókninni var aflað hjá Persónu-
vernd (tilvísun: TND00000780) og Vísindasiða-
nefnd (tilvísun: 00L4-007).
Niðurstöður
Klínískir þættir
Aldur og smittími. Alls uppfylltu 97 einstaklingar,
58 (69,8%) karlar og 39 (40,2%) konur, skilmerki
fyrir þátttöku í rannsókninni.
Meðalaldur sjúklinga við sýnatöku var 35,6 ár
(bil 11-64). Meðalaldur karla var 36,8 ár og kvenna
33,9 ár. Flestir (85,5%) voru á aldursbilinu 20-49
ára (mynd 1).
Áætlaður meðalaldur við smit var 25,8 ár (bil
10-57). Meðalaldur karla var 25,4 ár (bil 15-50) og
kvenna 26,4 ár (bil 10-57).
Meðalaldur sjúklinga við greiningu var 32,9
(bil 11-64). Meðalaldur karla var 33,9 ár og kvenna
31,5 ár
Unnt var að áætla smittíma hjá 81 einstaklingi
og var hann að meðaltali 8,85 ár (bil 1-31 ár).
Áætlaður smittími karla var 9,83 ár (bil 1-23) en
kvenna 7,42 ár (bil 1-31). Smittími var styttri en 2
ár hjá 10 (12%), 2-5 ár hjá 24 (30%), 5-10 ár hjá 23
(28%), 10-20 ár hjá 17 (21%) og lengri en 20 ár hjá 7
(9 %) einstaklingum.
Smitleiðir. Alls reyndust 77 (79,4%) sjúklingar
vera fíkniefnaneytendur með sögu um að sprauta
sig í æð. Meðal karla höfðu 81% þennan áhættu-
þátt en 77% kvenna. Blóð- og blóðhlutaþegar voru
12 (12,4%). Þeir einstaklingar sem smitast höfðu
á þennan hátt höfðu allir nema einn smitast fyrir
árið 1993, en um þetta leyti var farið að skima
blóð- og blóðhluta fyrir lifrarbólgu C hér á landi.
Einn sjúklingur var talinn hafa smitast erlendis
árið 1996 við blóðgjöf. í átta tilfellum var enginn
þekktur áhættuþáttur eða upplýsingar ófullnægj-
andi. Getið var um húðflúr hjá 15 einstaklingum
en þeir voru allir jafnframt sprautufíklar.
Samhliða sýkingar. Hjá 76 sjúklingum fengust
upplýsingar um samhliða smit af lifrarbólguveiru
Tafla II. Stigun bandvefsmyndunar í lifrarsýnum.
Bandvefsmyndun (stig) Fjöldi %
0/1 - Engin/mjög væg 83 85,6
2/3 - Væg 9 9,3
4/5 - Meðal/mikil 1 1,0
6 - Skorpulifur 4 4,1
97 100
■Karlar
OKonur
Aldur (ár)
Mynd 1. Aldursdreifing
B. Af þeim voru 20 (26%) með jákvæð blóðvatns- sjúklinga við töku lifarsýnis.
próf. Tveir voru HBsAg jákvæðir (með smit) en 18
höfðu merki um eldri sýkingu (HBsAg neikvæðir
og anti-HBc jákvæðir). Hlutfallslega fleiri karlar
höfðu jákvæð blóðvatnspróf, eða 17 af 46 (37%)
samanborið við þrjár af 30 (10%) konur. Einungis
einn sjúklingar var jafnframt smitaður af HIV.
Einkenni. Meirihluti sjúklinga hafði einhver
einkenni. Algengast var þreyta og slappleiki (55
sjúklingar, 57%), liðverkir (18 sjúklingar, 18,5%) og
saga um gulu (10 sjúklingar, 10,3%).
Lifrarpróf. Fimm manns höfðu enga hækkun á
amínótransferösum. Einfalda hækkun höfðu 44%,
tvöfalda hækkun 31% og þrefalda hækkun eða
meiri höfðu 19%.
Vefjafræðilegir þættir
Bólga. Meðaltal bólgudrepsstuðuls var 2,84 (bil 0-
8). Stuðullinn var aðeins hærri hjá konum eða 3,03
samanborið við 2,69 hjá körlum en munurinn var
ekki marktækur (p=0,27). Mikill meirihluti sjúk-
linga höfðu enga eða mjög væga bólgu (tafla I).
Bandvefur. Meðaltal bandvefsstuðuls var 0,95
(bil 0-6). Meðaltal bandvefsstuðuls kvenna var
1,05 en karla 0,88 (p<0,015). Flestir sjúklinganna
höfðu enga eða mjög litla bandvefsaukningu (tafla
II). Einungis fjórir höfðu skorpulifur.
Aðrir þættir. Eitilfrumu-samsöfn reyndust vera
til staðar í 57 (58%) sýna. Gallgangaskemmdir
voru í 38 (39,2%) lifrarsýnum, fituumbreyting
lifrarfrumna í 37 (38,1%) og aukið járninnihald í
6 (6,2%) sýnum. Ekki sáust merki um alkóhól lifr-
arbólgu í sýnunum.
LÆKNAblaðið 2008/94 1 5