Læknablaðið - 15.04.2012, Blaðsíða 39

BARNALÆKNIR í ÍRAK
Hasan, tveggja vikna, daginn eftir aðgerð vegna víxlunar stóru slagæð-
anna.
Zainab og Ali Abdul höfðu komið langt að og bjuggu á sjúkrahúsinu í viku
áður en röðin kom að þeim.
Þegar Salman var farið að leiðast öndunaræfingarnar sem
honum var skipað aðgera eftir aðgerðina, sagði hann við
hjúkrunarfræðinginn: „Þér mun verða refsað afríkis-
stjórninni." Hann var ekki svona kátur þá.
og skipulagður af utanaðkomandi aðilum
að metnaðinn sem þarf til að koma á sjálf-
stæðu heilbrigðiskerfi muni alltaf skorta.
Aftur til írak
Við keyrum frá vöktuðu gistihúsinu, ein-
hvers konar „safe house", að spítalanum í
lögreglufylgd. Blá ljós, sírenur og hlaðnar
vélbyssur. Lögreglufylgdin vekur athygli
og fólk snýr sér við á götunni til að fylgjast
með. Mér finnst þetta vera óþarfa havarí
og hefði helst bara viljað fara gangandi í
vinnuna. Eða ríðandi á asna. Klæddur í
búrku. En þetta venst, veitir falska örygg-
iskennd og svo er bara að byrja að vinna.
En þetta byrjar allt hálfömurlega. í fyrstu
aðgerðinni deyr 11 ára drengur. Hann var
frá Kúrdahéruðunum og kom nánast ein-
kennalaus inn til aðgerðar vegna ops á
milli slegla og ósæðarþrengsla. Næsta dag
er gerð aðgerð á tveggja og hálfs árs stúlku
með gátta- og sleglaskiptagalla. Aðgerðin
gengur vel en næstu nótt fær hún alvarleg
einkenni lungnaháþrýstings sem svarar
engri meðferð. Þegar við mætum til vinnu
næsta morgun mætum við lækni á gang-
inum með barnslík í fanginu vafið í bláan
dúk. Þetta er alls ekki tilgangur ferðar-
innar. Ef börnin hefðu ekki farið í þessar
aðgerðir væru þau enn á lífi. Oft fylgir
aukin áhætta aðgerðum í vanþróuðum
löndum. Það helgast í fyrsta lagi af því að
sjúklingarnir hafa oft gengið lengi með
sinn hjartagalla, sem hefur skapað önnur
vandamál einsog lungnaháþrýsting, auk
þess sem börnin eru oft vannærð og veik-
ari fyrir. í öðru lagi er þekking og reynsla
heimamanna af skornum skammti sem
eykur hættu á mistökum. Ekki er heldur
hægt að veita alla gjörgæslumeðferð sem
tíðkast á Vesturlöndum, til dæmis eru lyf
einsog niturildi (NO) eða meðferð með
ecmo nokkuð sem ekki er hægt að bjóða
uppá. Eftir áföllin fyrstu dagana fara hlut-
irnir að ganga betur. Engin meiriháttar
óhöpp verða þó að tvö börn þurfi að fara
í enduraðgerð. Mitt hlutverk er að skoða
börnin fyrir og eftir aðgerð, gera hjartaóm-
skoðanir og velja hentuga sjúklinga til
aðgerðar ásamt barnahjartalækninum á
staðnum. Það er ljóst að við náum aðeins
að sinna broti af þeim langa biðlista sem
fyrir er. Við meðhöndlum 15-20 börn á
tveimur vikum en á hverju ári fæðast um
30.000 börn sem þurfa á hjartaaðgerð að
halda.
Kennsla og þjálfun starfsfólksins er stór
þáttur í starfinu. Læknarnir tala yfirleitt
ágæta ensku en kunnáttan er minni hjá
hjúkrunarfræðingunum og öðru starfs-
fólki. Hjúkrunarfræðingarnir eru nánast
eingöngu karlmenn og oft á tíðum hafa
þeir ekki valið sér þetta starf heldur var
það valið fyrir þá. Þannig eru ekki allir í
starfinu af áhuga eða hugsjón, sem getur
endurspeglast í því hversu móttækilegir
þeir eru fyrir kennslunni. Ég reyni að
miðla af því sem ég kann en sjálfur læri
ég líka heilmikið. Á Vesturlöndum upp-
götvast hjartagallar yfirleitt fljótt og flest
börn sem þurfa á aðgerð að halda fara í
hana fljótlega eftir fæðingu, eða áður en
sjúkdómurinn fer að valda of miklum ein-
kennum. Þannig hefur maður lítið kynnst
því hvaða áhrif hjartagallinn hefur ef hann
er ekki meðhöndlaður. í Hondúras sá ég til
dæmis 7 mánaða gamalt barn með víxlun
LÆKNAblaðið 2012/98 231