Þjóðlíf - 01.05.1989, Qupperneq 52

MENNING
lendingum að góðu kunnur vegna ritstarfa
sinna. Alls mun hann hafa skrifað einar ní-
tján bækur, stórar og smáar, fyrir börn og
fullorðna. Nú er hann kominn á efri ár og
sjónin tekin að daprast. Samt heldur hann
áfram að skrifa. Hann notar mjög sterk
gleraugu sem hann nefnir „kíki“ og skrifar
með svörtu bleki. Pað sést betur á hvítum
pappírnum.
Veit ekki hvað einsemd er
Þegar mér hefur verið boðið til stofu tek
ég þessi heiðurshjón tali. Mig fýsir að vita
hvernig lífið er á þessum stað, hjá þeim sem
búa hér tvö, fjarri mannabyggðum. Reyndar
er þetta ekki afskekkt í þeirra augum. Pau
hafa búið í vitum frá árinu 1947, fyrst á
Horni, síðan Galtarvita og nú hér. Og þar
sem Hanna er nú skráð vitavörður, tek ég
hana tali fyrst. Henni farast svo orð: „Þú
spyrð hvort ekki sé einmanalegt hér á vet-
urna, en ég get sagt þér að ég þekki ekki
svoleiðis tilfinningu, hef aldrei haft hana. Ég
hef alltaf nóg að sýsla. Til dæmis les ég mik-
ið. En mér gekk svolítið illa að komast frá
Galtarvita og var lengi að finna mig hér.
Ekki svoleiðis að það sé ekki ágætt að vera
hérna. Maður er þó nær þessari svokölluðu
menningu og styttra til mannabyggða. En
það var eins og lengi væri eitthvað eftir af
mér á Galtarvita og það tók tíma að ná því
hingað suður. Sennilega hefur það verið
vegna þess að ég var svo lengi að hafa mig
uppí gamla lífsmynstrið mitt.
Daglega lífið hérna felst í því að sinna
verkunum. Veðrið er tekið á þriggja tíma
fresti, sex sinnum á sólarhring. Fyrir nokkru
var farið að senda það með tölvu, áður þurfti
að hringja. Tölvan hefur bæði kosti og galla,
það er þægilegra að nota hana, en hitt fyrir-
komulagið var persónulegra á ýmsan hátt,
maður hafði þó alltaf manneskju á hinum
endanum. Svo þarf að fylgjast með að allt sé í
lagi í báðum vitunum. Það er misjafnt hve oft
þarf að fara upp í stóra vitann. Erindið þang-
að er aðallega að halda glerinu hreinu og svo
að lesa af radíóvitanum, það er gert af og til.
Þá eru skrifaðar niður margar tölur sem
hann sýnir og sendar inn á Vitamálaskrif-
stofu. Þcir lesa svo úr þessu þar.
Nær Guði á Galtarvita
— Það er gaman að ganga hér um og marg-
ir sem koma hingað gera það. Hér er yfirleitt
mikið um mannaferðir í góðu veðri, jafnt
sumar sem vetur. Ég er nú ekki mikill göngu-
garpur nema ég eigi erindi. En það er góður
göngutúr út í litla aukavitann og þangað þarf
ég að fara af og til. Þar er gasljós sem blikkar.
Nú er verið að athuga með að nota sólarorku
á hann. Þetta hefur verið reynt og komið
mjög vel út. Þá er hlaðið rafmagni inná
geyma. Þegar um blikkljós er að ræða eyðist
mikið minna rafmagn. í stóra vitanum er
aftur snúningsljós sem logar stöðugt og tekur
því mikinn straum.
— Ég hef haldið mikið uppá Hemingway
um dagana, einkum bók hans Klukkan kall-
ar. Hana las ég mörgum sinnum á Galtar-
vita, bæði á íslensku og ensku. Enda þótt ég
sé nú ekki mjög góð í enskunni þá fannst mér
ég komast betur í samband við höfundinn á
því máli. Annars er Hemingway nú svolítið
varasamur á sinn hátt, — maður getur bók-
staflega ánetjast honum eins og vímuefnum.
Þess eru dæmi að menn hafi gert það. Ég hef
líka gaman af að lesa um trúarleg efni og
grúskaði mikið í Biblíunni fyrir vestan. Ég
Veðurfréttirnar frá Reykjanesvita eru
sendar í gegnum tölvu. Hanna notar nýju
tæknina á þriggja tíma fresti.
hef ekki haft mig uppí það hér. Ég var senni-
lega nær sjálfri mér á Galtarvita — og þar
með nær Guði.“
Vantaði ekkert nema tíma
Nú sný ég athygli minni að rithöfundinum
á bænum. Mér leikur hugur á að vita hvernig
er fyrir hann að starfa hér, fjarri manna-
byggðum. Er það ekki draumur hvers rithöf-
undar að lifa svona?
„Þetta kom til þegar ég var ungur maður í
fæðingarbænum ísafirði og var búinn að
skrifa fyrstu skáldsögurnar. Mér fannst að
mig vantaði ekkert nema tíma — tíma til að
hugsa og liggja yfir þessu. Lepja í mig
straumana maður, eins og þorskurinn gerir í
sjónum. Þá var vitinn á Horni laus og við
vorum þar í þrjú ár. Það er skrítið en þegar
ég kom þar þá byrjaði ég á unglingasögu —
þá kom Högni vitasveinn, saga fyrir ungl-
inga. Og það var eins þegar ég kom á Galtar-
vita, þá kom fyrst Ennþágerast œvintýr, saga
fyrir lítil börn og síðan Vormenn íslands,
fyrir unglinga.
Það er afskaplega gott fyrir rithöfund að
vera á svona stað. Það er fullt af lífi maður,
og eftir því sem þú ert lengur á þessum stöð-
um þá magnast það. Hérna eru furðuveraldir
allt í kringum mann — eins á Galtarvita og á
Horni, hver með sínu móti. Það spilar hvað
inn í annað, náttúran, veðrið og ýmsar skynj-
anir. Mér finnst ég vera í Hliðskjálfi eins og
sagt er um gömlu guðina — utan og ofanvið
allt en samt í miðjunni. Ég get sagt þér að
þegar ég kem að skrifborðinu — ég má til
með að láta þig hafa það af því þú ert að fást
við að skrifa — þá finnst mér ekki að ég komi
að auðu skrifborðinu heldur bíði pesónurnar
eftir mér þar. Ég er aldrei einn, heldur er ég
inni í sögunni, persónurnar eru þar, tilbúnar
að halda áfram. Ég finn þær allar í nálægð
minni. Þær halda ekki áfram fyrir mig, held-
ur fæ ég að fylgjast með þeim, lífi þeirra,
hugsunum, baráttu, starfi, þrám og löngun-
um, sorg og gleði. Ég reyni sem minnst að
hafa áhrif á þetta sjálfur. Lífsnautnin frjóa í
skáldskapnum er að láta hlutina „streyma
inná sig“ og skila þeim svo út í handritið. Þú
sest ekki niður með tilbúið samtal í höfðinu.
Þú getur kannski haft í huga hvað þú ætlar að
láta fólkið segja, en ef þú ferð að ganga
mikið um gólf og ákveða hvað þú ætlar að
láta fólkið tala um, velta fyrir þér hvernig
orðin eiga að falla, þá verða þau dauð á
blaðinu hjá þér. Þú verður að vera eins og
miðill — þú skalt trúa því. Það eru persónur í
kringum þig. það er fólk þarna!!! Hún er
þarna þessi Fjóla, þessi Sigurður og Guð-
mundur. Þú verður að finna það og trúa
því!!!“
Úti í vitum síðan 1947
„Við Hanna höfum verið úti í vitum síðan
1947, en við þekkjum ekki einsemd. Það er
52