Þjóðlíf - 01.05.1989, Blaðsíða 76

Þjóðlíf - 01.05.1989, Blaðsíða 76
BÍLAR r------------------------n ORIENT Efþú gerir kröfur um gæði veldu þá Fallegu ORIENT armbandsúrin hjá úrsmiðnum ORIENT V_______/ ur eru flokkaðar eftir seigju samkvæmt svo- nefndum SAE staðli. Framleiðendur smur- olíu tóku SAE staðalinn í notkun fyrst árið 1911. Flokkun olíunnar ákvarðast af mörgum stöðluðum prófunum, t.d. eru eiginleikar olíunnar við lágt hitastig metnir eftir þremur prófunum. Fyrsta prófunin varir í þrjár mínútur í tæki sem líkir eftir gangi vélar undir frostmarki. Pessi prófun þótti ekki skilgreina ýmis rennslisvandamál sem verða í kaldri olíu, en olía hefur þá náttúru að þykkna í kulda og þynnast í hita. Prófun númer tvö á kaldri olíu stendur yfir í 16 klst. Notað er sérstakt tæki sem gerir kleift að skoða sérstaklega hvenær olíudælan hættir að ná til sín olíunni. Pessi prófun var ekki tekin upp fyrr en árið 1982 en árið áður var veturinn í Norður-Ameríku sérlega harður með þeim afleiðingum að vélar hrundu í stórum stíl. Þriðja prófunin (hófst 1984) stendur yfir í eina viku, þessi prófun er endurbót á þeirri númer tvö og lýsir betur rennsliseiginleikum kaldrar olíu. Pær prófanir sem hér var lýst mjög svo yfirborðslega eru aðeins einn þátt- urinn í mjög fjölbreyttum prófunum á olíum samkvæmt staðlinum sem fyrr var nefndur og eru auðvitað í stöðugri þróun. Vélarolíur bera SAE flokkunarmerkingu sem byggir á stöðluðum prófunum. Algeng- ustu flokkarnir um þessar mundir eru SAE 5W, 10W, 15W, 20W, 20, 30, 40 og 50. Pví þykkri sem olían er því hærri er SAE talan. Bókstafurinn W með tölunni táknar að olían sé ætluð til notkunar í kulda (W=winter). Olíur án „W“ merkis eru ætlaðar til notkun- ar þar sem vinnuhitastig olíunnar er 100 sels- íusgráður. Oft eru tvær tölur saman í flokkunarmerki olíu og standa þá fyrir seigj- ustuðul (viscosity index) olíunnar. Dæmi um þetta væri olía sem merkt er SAE 10W-30, hún á að veita nægilegan smurning allt niður í 25 gráðu frost. Seigjustuðullinn segir til um seigju eða þykktarbreytingu olíunnar með tilliti til hitastigs. Olía með háan seigjustuðul breytist lítið þó sveiflur verði í hitastigi. Olí- an sem nefnd var sem dæmi hér rétt fyrr spannar í raun 4 stig þ.e. frá 10W til 30 og nefnist því fjölþykktarolía (multigrade). Fjölþykktarolíur eru því heilsársolíur og vinna jafn vel sumar sem vetur. Þó að álag á olíur sé verulegt við íslenskar aðstæður þá eru miklar sveiflur í hitastigi ekki það álag sem veldur okkur viðlíka raunum og í mörg- um öðrum löndum þar sem sveiflurnar eru meiri, mjög heit sumur og grimmdarfrost á vetrum. Eldsneytissparnaður Litlar vélar, með fáa strokka, þurfa tölu- vert meiri snúningshraða við ræsingu svo þær fari í gang heldur en stærri vélar eða þær sem eru með fleiri strokka. Pví er mikilvægt að olían veiti sem minnst viðnám við gangsetn- ingu í kulda, dæmigerð olía við slík skilyrði ber merkinguna 5W-30. Auðvitað fæst einn- ig eldsneytissparnaður með þynnri olíu. Við það að nota olíu 10W-30 í stað 10W-40 á stærri vélar sparast u.þ.b. 1% eldsneyti. Flokkun olíunnar samvæmt SAE seigju- stigi var góð og gild en fleiri atriði skipta máli svo sem notkunarsvið. Árið 1947 var tekið upp flokkunarkerfi fyrir smurolíur sem kennt er við API (American Petroleum Inst- itute). Þetta kerfi gerði ráð fyrir þremur flokkum vélaolía eftir notkun: „regular“ eða venjuleg notkun, „premium“ eða aukið álag og „heavy duty“ eða mikið álag. Flokkun olíu með þessum hætti dugði skammt svo að 1952 var flokkuninni breytt og vinnuumhverfi vél- anna sett inn í lýsinguna. Ekki dugði þetta svo að árið 1970 var það kerfi tekið upp sem enn er í gildi. Petta kerfi tekur tillit til þeirra sem nota olíu, þ.e.a.s. framleiðendurolíu og véla og þeirra sem nota olíuna, t.d. ég og þú. Samkvæmt kerfinu eru eiginleikar olíunnar skilgreindir og hægt að velja hana til þeirrar notkunar sem við á. API flokkun olíu er með tvennum hætti, sjö flokkar eða stig eru fyrir bensínvélar og fimm stig fyrir díselvélar. Merking olíunnar eftir flokk er með tveimur bókstöfum, olía í bensínvélar ber sem fyrri bókstaf S (fyrsti stafurinn í orðinu,, spark“ eða neisti) en olía í díselvélar bókstafinn C (fyrsti bókstafurinn í orðinu „compression“ eða þjöppun). Seinni bókstafurinn segir síðan til um eiginleika ol- íunnar og notkunarsvið hennar. Dæmi: olía merkt „SA“ er án íblendiefna. Eftir því sem olíurnar verða sérhæfðari eða kröfurnar til þeirra verða meiri er ferðast aftar í stafrófið þannig að flestar vélar sem nú eru framleidd- ar þurfa olíu sem merkt er „SG“. Petta þýðir m.a. það að ekki má nota olíu sem merkt væri „SF“ á vél sem gerð væri fyrir “SG“ olíu. Af sjálfu sér leiðir að ekki má blanda saman olíum sem bera mismunandi API bókstafamerkingu. Nánast það sama gildir um díselvélaolíur og sagt hefur verið hér að framan um olíur fyrir bensínvélar. Mengun olíunnar Ekki eru allir bíleigendur með það á hreinu hvaða notkun vélar valdi mestu álagi á hana. Ef flett er upp í handbókum fram- leiðenda þá skilgreina þeir mesta álag þann- ig: akstur í ryk-og sandmettuðu lofti, lausa- gangur í langan tíma, dráttur aftanívagna, stuttur akstur (skemmra en 15 km) og lang- varandi hraður akstur í heitu veðri. Langvarandi lausagangur og stuttir „túr- ar“ geta valdið því að eldsneyti og vatn blandast smurolíunni. Þetta getur aftur vald- ið því að olíufilman verður veikari og einnig að einskonar leðja myndast í olíunni. Ryk sem kemst í olíuna spillir henni (slípimassi) og ef dregnir eru vagnar eða ekið hratt og lengi í heitu veðri flýtir það fyrir oxun (að 76
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Þjóðlíf

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.