Þjóðlíf - 01.12.1990, Page 108

NATTURA
Tölva mælir
blóðþrýsting
Franskir læknar hafa tekið
tölvur í þjónustu sína og nota
þær nú einnig til að mæla
blóðþrýsting sjúklinga sinna.
Blóðþrýstingurinn er mæld-
ur meðan læknirinn spyr eftir
nauðsynlegum upplýsingum
um sjúklinginn og síðan jafn-
vel almæltra u'ðinda ef hann er
sæmilega málhress. Eftir þetta
inngangsspjall spýtir tölvan út
hjartalínuriti og festir þær
upplýsingar jafnframt í minni
sér. Tölvan skráir og sýnir
einnig blóðþrýsting og breyt-
ingar á honum meðan sjúkl-
ingurinn er í tölvusambandi.
í lokin fær læknirinn niður-
stöður tölvunnar um sjúk-
dómsgreininguna og getur
jafnvel afhent sjúklingnum
diskling með öllum upplýsing-
um. Þær getur hann skoðað
sjálfur og ígrundað eða sýnt
þær öðrum lækni ef svo ber
undir.
Sjúklingur í tölvusambandi. Læknatölvan mælir blóðþrýstinginn með-
an á viðtalinu stendur og allarniðurstöður eru færðar á diskling, sjúkra-
skrá sjúklingsins.
Læknatölvur sem þessi hafa
breiðst út í Frakklandi og
sumar þeirra geta sýnt niður-
stöður um blóðþrýsting,
hjarta- og vöðvalínurit, metið
súrefnisupptöku og mælt lík-
amshita og sýrustig.
Úr heimi stærðfræðinnar
eða af raunum veðurfræðinga
í stærðfræðinni hefur verið
uppgötvuð ný tegund óreiðu.
Stærðfræðingar hafa fyrir
langalöngu sett fram fræðin
um óreiðuna, það er að segja
vísindin um hið ófyrirsegjan-
lega. Nú hefur háskólastúdent
við Cornellháskóla í Banda-
ríkjunum uppgötvað nýja
mynd óreiðunnar og nefnir
hana flókaóreiðu (complex
chaos). Þessi nýja óreiða er svo
torræð og ófyrirsegjanleg að
ekki er nokkur vinnandi vegur
að segja nokkuð fyrir um hana.
Fram til þessa hafa stærð-
fræðingar talið að ekki sé unnt
að ráða í óreiðu eða henda á
henni reiður vegna þess að
aldrei sé til fullnustu mögulegt
að mæla upphafsástand
óreiðukerfis og sú staðreynd
hefur verið nefnd fíðrildahrif-
in. Til skýringar er tekið það
dæmi að ekki sé kleift að spá
fyrir um veður með fullri vissu
vegna þess að aragrúi smá-
vægilegra atriða, til dæmis það
að fiðrildi blakar vængjum sín-
um, gæti skipt sköpum og ráð-
ið því hvort gola strýkur kinn
eða fellibylur geisar. Þar eð
enginn veit með vissu hversu
mörg fiðrildi iðka vængjablak
á tiltekinni stundu í öllum
heiminum er ógerningur að
segja fyrir um veðrið.
Háskólaneminn fyrrnefndi,
Christopher Moore, hefur
ennfremur komist að því að
óreiða er ekki eingöngu háð
takmarkaðri þekkingu okkar á
kringumstæðum í óreiðukerfi.
Uppgötvun hans byggist á
furðueinföldu ferli sem hann
setti upp. Hann skipti ferningi
í átta rétthyrninga og merkti
hvern þeirra með sérstökum
bókstaf. Moore notaði stærð-
fræðiformúlu til að skipta í sí-
fellu um stöðu og vídd rétt-
hyrninganna í ferningnum.
Hann komst að raun um það
að hann gat ekki með neinu
móti sagt til um það loka-
mynstur sem upp kæmi í lok
skiptinganna þrátt fyrir að vita
upphafsstöðu allra rétthyrn-
inganna. Niðurstaða Moores
er því sú að þótt við vissum
nákvæmlega á tiltekinni
stundu hversu mörg fiðrildi
blaka vængjum sínum nægði
það ekki til að geta spáð fyrir
um veðrið. Það ætti því að vera
ljóst að veðurfræðingar verða
engu betri spámenn þótt þeir
sæki námskeið í skordýra-
fræði. ()
Vitaskuldir
Gildasta slagæð líka-
mans er ámóta gild og
garðslanga en grennstu æð-
arnar, háræðarnar, eru svo
grannar að rauðkornin
verða að raða sér upp í ein-
falda röð til að komast í
gegn.
★
Hugvitssamir uppfinn-
ingamenn hafa hannað
fæðingarvél með fóstri og
öllu sem tilheyrir. Vélin er
ætluð til nota við þjálfun
lækna og ljósmæðra.
★
Nýtt lyf við þunglyndi
sem er á tilraunastigi í
Bandaríkjunum hefur jafn-
framt reynst vinna gegn of
bráðu sáðláti hjá körlum.
★
Ferskir óvextir minnka
líkur á blóðtappa
ftalskir læknar hafa sett
fram það álit sitt að neysla
ferskra ávaxta og grænmet-
is dragi verulega úr líkum á
blóðtappa í hjarta hjá kon-
um.
Kjöt, smjör, skinka,
spægipylsa, kaffi og feitmeti
var meira áberandi í fæði
kvenna sem urðu fórnar-
lömb hjartasjúkdóma þegar
mataræði þeirra var borið
saman við fæði viðmiðunar-
hóps sem var skipaður heils-
ugóðum konum. Af niður-
stöðum rannsóknanna mátti
draga þá ályktun að fiskur,
gulrætur, grænmeti og fersk-
ir ávextir vernduðu hjartað.
Síðastnefndu fæðutegund-
irnar hafa einkum áhrif á
magn kólesteróls í blóði en
það er sannanlega sterkasti
áhættuþátturinn sem tengist
fituhrörnun slagæða og blóð-
tappamyndun á kransæðum
hjartans.
Neysla áfengis virðist mun
margslungnari þegar áhrif
þess á heilsufar eru metin.
Svo virðist sem dagleg neysla
þess í litlu magni sé heppileg
og vinni gegn blóðtappa-
myndun en umtalsverð
neysla auki hinsvegar hættu
á blóðtappa.
108 ÞJÓÐLÍF