Frjáls verslun - 01.02.2011, Blaðsíða 49

FRJÁLS VERSLUN 1.tbl.2011 49
fjármálaeftirlit. Það er að vísu ekkert eins­
dæmi að bankar séu ofmetnir en þetta er
það mesta sem sést hefur.
Verðmæti hlutabréfa féll um 95% við hrunið
2008. Á hverju byggist starfsemi kaup ­
hallar innar í dag?
Það er líf í skuldabréfamarkaðnum. Hefur
raunar alltaf verið það í íslensku kaup höllinni.
Það er eftirspurn eftir ríkis tryggðum bréfum
og það eru sjóðir og stærri fjárfestar sem
kaupa. Minni spari fjár eigendur njóta síðan
góðs af þessu í gegnum sjóðina. Menn
vilja hafa fé sitt í öruggri geymslu. Síðan
eru það erlendir krónu eigendur sem færa
fé sitt til meðan þeir bíða eftir að losni um
gjaldeyrishöftin.
Er hrunið í Kauphöllinni einstakt í sög unni?
Það er einstakt að því leyti að bankar og
fjármálafyrirtæki voru hlutfallslega miklu
stærri hér en í öðrum kauphöllum. Þess
vegna varð fallið svo mikið hér en ná kvæm­
lega sömu einkenni komu fram í öðrum
löndum.
Er grundvöllur fyrir að reka kauphöll eftir
svo mikið áfall sem varð 2008?
Já, vissulega, en starfsfólki hér hefur
fækkað og við höfum hagrætt í rekstri.
Starfs menn eru nú 17 en voru 25. Rekstrar ­
kostnaður hefur lækkað um 50% að raun ­
gildi. Við höfum notið góðs af að vera hluti
af erlendu kauphallarfyrirtæki, NASDAQ
OMX Group, og njótum þannig hagkvæmni
stærðarinnar.
Er raunhæft að tala um að byggja að nýju
upp traust á hlutabréfamarkaði þegar
stærstu fyrirtækin flytja skráninguna úr landi
– sbr. Össur?
Já, ég tel það raunhæft. Traustið mun fyrst
og fremst velta á þeim fyrirtækjum sem
verða á markaði og hvernig þau haga
samskiptum sínum við fjárfesta. Mikill áhugi
á hlutabréfum Icelandair eftir að félagið
lauk endurskipulagningu gefur góð fyrirheit.
Af samtölum við aðila á mark aði má einn ig
merkja mikinn áhuga á hluta bréfa mark­
aðnum.
Þá bendir flest til þess að nýskráningar
félaga næstu 12­18 mánuði verði fleiri en
þær hafa verið frá því í lok síðustu aldar
og tek ég þá mið af þeim fyrirtækjum sem
hafa kynnt skráningaráform opinberlega
(s.s. Högum, TM, Fasteignafélagi Íslands,
Reitum o.fl.) og þeim sem hafa tilkynnt
Kauphöllinni um slík áform en ekki upplýst
um þau opinberlega.
Kauphöllin ákvað í byrjun mars að Össur
yrði áfram í viðskiptum í Kauphöllinni. Það
var gert vegna mikillar andstöðu íslenskra
hluthafa við afskráningu Össurar og í ljósi
þess að við núverandi gjaldeyrishöft er
íslenski hlutabréfamarkaðurinn eini mark­
aðurinn þar sem íslenskir hluthafar geta
átt viðskipti með hlutabréf fyrirtækisins án
takmarkana.
Eru líkur á að Marel verði afskráð á Íslandi?
Og ef svo fer, er þá eitthvað umtalsvert eftir
á hlutabréfamarkaði?
Ég held að líkurnar á því séu litlar. Fyrir­
tækið ítrekaði fyrir skemmstu þau áform að
vera áfram í Kauphöllinni. Fyrirtækið hefur
sterka stöðu meðal íslenskra fjár festa og
mér finnst vandséð að það þjóni hags­
mun um þess að fjarlægjast þá. Hvað sem
því líður þá á ég von á því að markaðurinn
vaxi og dafni og að fjöldi fyrirtækja gæti
tvöfaldast fyrir lok árs 2012, enda er bæði
eftirspurn eftir fjármagni sem og fjár fest­
ingarkostum.
Hver er framtíð íslensku krónunnar?
Ég get ekki fullyrt að krónan sé besti
kosturinn til frambúðar. Hitt er víst að það
er óskynsamlegt að ætla sér að skipta um
gjaldmiðil án þess að aflétta gjald eyris­
höftum fyrst og fá krónuna til að fljóta.
Króna í höftum er ekki góður undirbúningur
fyrir upptöku nýs gjaldmiðils, sérstaklega
þar sem höftin losa hagstjórnina undan
nauðsynlegum aga. Þar að auki fylgir þeim
óhagkvæmni sem eykst með tíma. Gengi
krónunnar ræðst af styrk efnahagslífsins.
Gjaldmiðilsspurningin má ekki villa okkur
sýn. Efnahagsleg velsæld mun að lang­
mestu leyti ráðast af öðrum þáttum en hvort
hér verður notuð haftalaus króna eða evra.
Er mögulegt að losa um gjaldeyrishöftin án
þess að hrun krónunnar fylgi strax á eftir?
Ég held það. Hættan á gengishruni er of­
metin. Gengi krónunnar er lágt skráð núna
í sögulegu ljósi en það er erfitt að gera
sér grein fyrir hvert gengið yrði á frjáls um
markaði. Gengið er 20 til 30% undir sögu­
legu raungengi.
Ég held að gengið á markaði fyrir aflands­
krónur sé óraunhæft og skráð gengi Seðla­
banka nær lagi. Gengið á aflands mark aði
er þvingað. Það er gengi sem verður til
þegar krónueigendur verða að losa um
peningana sína og sætta sig þá við óhag­
stætt gengi. Það verður að hafa í huga að
við núverandi gjaldeyrishöft er nytsemi
aflands krónunnar afar takmörkuð.
Krónan er sterkari gjaldmiðill en margir
halda. Það skýrist af tiltölulega góðri stöðu
framleiðslunnar í landinu með umtals verð­
um afgangi af viðskiptum við útlönd. Inn­
viðir þjóðfélagsins eru þrátt fyrir allt sterkir.
Þetta ætti að fá krónueigendur til að hugsa
sig tvisvar um áður en þeir kaupa annan
gjaldeyri. En ekki er útilokað að gengið taki
dýfu ef gjaldeyrishöftin hverfa. Ég held þó
að sú dýfa yrði bæði grynnri og skamm­
vinnari en svartsýnisspár gera ráð fyrir. Það
er ekki rökrétt að halda að alvarleg dýfa
myndi endast lengi.
Ég kom til Buenos Aires í Argentínu eftir
hrun efnahagslífsins og gjaldmiðils þar árið
2001. Það sást á aðstæðum að maður var
kominn í hrunið þjóðfélag. Ekkert slíkt sést
á Íslandi.
Þú varst einn af hagfræðingum Þjóð hags­
stofnunar síðustu þrjú árin sem hún starfaði.
Var rangt að leggja stofnunina niður?
Já, það var misráðið. Þar var góður hópur
hagfræðinga sem starfaði sjálfstætt og
var bæði ríkisstjórn og þingmönnum til
ráðgjafar.
ævi og störf:
Fæddur í Reykjavík 14. febrúar 1966.
Foreldrar: Hörður Einarsson, hrl og lengi fram-
kvæmdastjóri DV, og Steinunn H. Yngvadóttir
húsmóðir. Fjögur systkini.
Kvæntur: Deborah-Ann Vanessu Hughes,
doktor í amerískum fræðum frá Yale. Þau
eiga þrjú börn á barnaskólaaldri.
Stúdent frá Verslunarskóla Íslands árið 1985.
BA-próf í hagfræði frá Macalester-háskólanum
í Minnesota í Bandaríkjunum árið 1989.
Hagfræðinám við Yale-háskólann í Connecticut
í Bandaríkjunum með áherslu á leikjafræði og
atvinnuvegahagfræði. Doktor í hagfræði frá
Yale 1998.
Eigin ráðgjafarþjónusta með Magnúsi bróður
sínum fyrst eftir heimkomu frá námi 1998 til
1999.
Hagfræðingur við Þjóðhagsstofnun frá 1999
til 2002.
Staðgengill Þórðar Friðjónssonar, forstjóra
Kauphallarinnar, frá 2002.
Þá bendir flest til þess að
nýskráningar félaga næstu
12-18 mánuði verði fleiri
en þær hafa verið frá því í
lok síðustu aldar og tek ég
þá mið af þeim fyrirtækjum
sem hafa kynnt skráningar-
áform opinberlega (s.s.
Hög um, TM, Fasteignafélagi
Íslands, Reitum o.fl.).