Frjáls verslun - 01.03.2011, Qupperneq 47

skóla og nota fjölda nóbelsverðlaunahafa
sem einn af mælikvörðunum. Háskóli get­
ur mælst framúrskarandi ef hann er með
einn nóbelsverðlaunahafa, án þess að vera
sérstaklega góður í raun og veru. Þannig að
ég set þann fyrirvara við þessa samantekt
að það er horft á afmarkaða þætti en þetta
er ekki heildstætt gæðamat á skólunum.“
Finnst þér yfirhöfuð mikilvægt að bera
saman gæði skóla innbyrðis og gerir ríkið
það?
„Já, við sinnum því lögbundna hlutverki
að meta gæði skóla, en kannski ekki aðal­
lega til að bera þá saman, því við viljum
auðvitað að skólarnir geti þróað sína sér­
stöðu, heldur til að ganga úr skugga um að
þeir standist þær kröfur sem við gerum til
þeirra sem góðra framhaldsskóla.
Við látum framkvæma úttektir á skólun­
um sem byggjast á viðurkenndum
aðferðum í gæðamati á skólastarfi og þá
er auðvitað tekið tillit til miklu breiðari
heildarsýnar en það er hins vegar ekki
endi lega verið að skoða þá þætti sem
könn un Frjálsrar verslunar tekur til. Við
er um með hefðbundna mælikvarða eins og
til dæmis árangur nemenda þegar komið
er upp í háskóla. Við metum líka hvernig
skólasóknin er, hvert útskriftarhlutfallið er
og hversu margir nemendur klára á réttum
tíma. Við metum líka menntun kennara
og þátttöku þeirra í endurmenntun. Síðan
er það stofnþjónustan: Hvernig er hlúð
að nemendum með sérþarfir? Hvernig er
þróunarstarfið innan skólanna? Er verið að
vinna að einhverjum umbótum, einhverri
nýbreytni eða gagnsæjum stjórnunarhátt um?
Svo er það líðan nemenda, viðhorf foreldra
og einnig viðhorf nemenda til náms ins.“
Menntaskólinn í Reykjavík skorar hæst í
samantekt Frjálsrar verslunar í ár og var sú
niðurstaða nokkuð afgerandi. Hver eru þín
viðbrögð við þessu og er það eitthvað sem
kemur þér á óvart?
„Líkt og bent er á skýrist þessi niðurstaða af
afburðaárangri nemenda skólans í árleg um
fagkeppnum í raungreinum og tungu málum
og svo auðvitað Gettu betur. Mennta skólinn
í Reykjavík hefur lagt mikla áherslu á
þátt töku í þessum keppnum og náð þar
ár angri, sem kemur fram í þessari könnun.
Síð an hefur sá skóli líka þá sérstöðu að geta
valið inn nemendur.“
Ef við skoðum þá skóla sem eru efst ir í
þessari könnun, þá eru skólarnir í efstu fimm
sætum listans allt rótgrónir reyk vískir skólar.
Er það eitthvað sem kemur á óvart og er
þetta áhyggjuefni?
„Það má þá nefna að MH, MR, Verzlunar­
skólinn og Kvennaskólinn eru allir í þeirri
aðstöðu að geta valið inn nemendur. Þann ig
að ef þeir geta valið inn nemendur þá ná
þeir árangri í þessari könnun. En tökum
eftir að hér er ekki endilega verið að mæla
framfarir nemenda.
Nemendur hafa einmitt líka sótt í þessa
skóla af því að þeir þykja góðir og byggja á
hefðum. Ég held að það spili tvímælalaust
líka inn að þeir eru rótgrónir. Það eykur
vinsældir þeirra meðal nemenda. En eins
og ég sagði áðan er ekki verið að mæla alla
þætti, þannig að ég veit ekki hvort þetta er
áhyggjuefni en þetta sýnir sérstöðu þessara
skóla á sumum sviðum.“
Ef litið er á þá skóla sem eru neðarlega á
listanum þá eru það gjarnan nýlegir skólar
og síðan skólar af landsbyggðinni. Finnst
þér það vera áhyggjuefni að skólar utan
höfuðborgarsvæðis virðast eiga erfiðara
með að laða til sín bæði nemendur og vel
menntað starfsfólk?
„Það er einfaldlega aðstöðumunur milli
þess að vera hér á höfuðborgarsvæðinu
og þess að vera í fámennu sveitarfélagi úti
á landi. Sá aðstöðumunur er bæði hvað
varðar aðsókn nemenda, því nemendur af
höfuðborgarsvæðinu sækja ekki í skóla á
landsbyggðinni, en það er líka erfiðara að
manna skólana úti á landi. Þetta er auð vitað
áhyggjuefni almennt: Hvernig tryggj um við
öflugt skólastarf um land allt, sér staklega í
fámennari skólum?“
Nýjar reglur um innritun í framhaldsskóla
hafa verið umdeildar og nú síðast skilaði
stór hluti 10. bekkinga mótmælum gegn
þeim til þín. Hver er þinn rökstuðningur
fyrir reglunum?
„Ég hef náttúrlega rökstutt þetta með
breyttu lagaumhverfi í framhaldsskólum.
Þegar fræðsluskyldan dettur á 2008 breytist
eðli framhaldsskólanna. Stjórnvöld eru þá
skuldbundin til að veita öllum nemendum
skólavist upp að 18 ára aldri.
Ástæða þess að við tókum upp þennan
hverfakvóta var sú að fyrsta sumarið sem
ég var hér í menntamálaráðuneytinu, fyrsta
árið eftir að þessi fræðsluskylda komst á,
var algjört ófremdarástand í innritunar­
málum framhaldsskólanema. Þetta end­
aði með því að nemendur voru að fara
borgar hluta á milli og þá var mjög kallað
eftir því að það væri tekið tillit til þessara
nærumhverfissjónarmiða við innritun.
Síðan var farið í þá vegferð að gera það og
þá komu gagnrýnisraddir á móti. Sagt var
að það væri verið að skerða val nemenda
með því að láta búsetu ráða för. Þá kemur
sú gagnrýni fyrst og fremst úr Reykjavík
því kannski hefur búsetan alltaf ráðið för
annars staðar á landinu.
Þetta er auðvitað vandratað en ætlunin var
fyrst og fremst sú að koma til móts við þessi
sjónarmið um nærumhverfið en svo fórum
við auðvitað líka í miklar aðrar breytingar á
innrituninni, eins og að fara í forinnritun, að
fækka valskólum úr fjórum í tvo og annað
sem þurfti til að þetta gengi greiðar fyrir sig
og við myndum ráða við það verkefni sem
okkur var sett með lagaskyldu.“
Ef við lítum á niðurstöður úr samantekt
Frjá lsrar verslunar, með öllum þeim fyrir vör­
um sem eðlilegt er að gera, þá eru þeir skólar
sem enda efstir allt skólar úr rótgrónari
hverf um Reykjavíkur. Hefurðu ekki áhyggjur
af því að hverfaskiptingin komi til með að
auka félagslega misskiptingu í samfélaginu?
„Ég gæti þá spurt á móti hvort þetta
auki þá ekki breiddina í þessum skólum
og hvort nemendahópurinn verði þá ekki
fjölbreyttari. Þannig að þetta ætti í raun
og veru að virka öfugt. En þetta er alveg
eðlileg spurning, við hljótum líka að velta
þessu fyrir okkur þegar kemur að umræðu
um grunnskóla hvort félagslegir styrkleikar
séu ekki mjög mismunandi milli hverfa
og það er auðvitað ýmislegt sem bendir til
þess. Við sjáum það til að mynda á fjölda
þeirra nemenda sem stunda tónlistarnám
í vesturbæ Reykjavíkur annars vegar og í
Breiðholtinu hins vegar sem var skoðaður í
nýlegri rannsókn.“
Nú hefur innritunarkerfið verið að breyt­
ast síðustu tvö ár. Hvernig sérðu þetta fyrir
þér til langframa?
„Við erum einfaldlega stödd í innleiðingu
á þessum nýju lögum, þannig að við þurf­
um að móta þessar innritunarreglur núna
og gefa okkur tíma, en margar þeirra
breytinga sem við komum á hafa verið til
góðs. Við höldum þeim, við lækkuðum svo
hverfakvótann úr 45% í 40% og munum
síðan auðvitað meta árangurinn af þessu
með skólameisturum.
En svo má líka velta því fyrir sér, úr því
að rætt er um jafnræði, að þrír af þessum
fimm efstu skólum eru bekkjarskólar.
Nemendur spyrja okkur gjarnan: „Hvernig
getum við fengið jafnan aðgang að áfanga­
kerfi og bekkjarkerfi?“ Svarið er að það
er ekki jafn aðgangur núna, því við erum
með sex bekkjarkerfisskóla af hátt í fjörutíu
framhaldsskólum. Þar af eru fjórir hér í
Reykjavík, einn á Laugarvatni og einn á
Akureyri. Tilhneigingin hefur verið sú að
nýir skólar hafa tekið upp áfangakerfi og
svo eru miklar breytingar fyrirhugaðar í
nýjum framhaldsskólalögum. Það má því
spyrja sig: Hvernig tryggjum við þennan
jafna aðgang? Það er vandgert.“
„Það má þá nefna að
MH, MR, Verzl unar­
skólinn og Kvenna­
skólinn eru allir í
þeirri aðstöðu að geta
valið inn nemendur.“