Frjáls verslun - 01.03.2011, Side 48

48 FRJÁLS VERSLUN 3.tbl.2011
stjórnun
Ágreiningur er einn helsti farartálmi fram­þróunar í samfélög­um, stofnunum og
fyrirtækjum og skapar jafnvel
fleiri hindranir en takmarkaður
aðgangur að náttúruauðlindum
eða skortur á fjármagni.
Næst á eftir náttúruöflunum
er ágreiningur líklega stærsta
eyðileggingarafl sem við þekkj­
um. Ágreiningur er ástæða
þess að þjóðir fara í stríð,
flýja heimkynni sín og berjast
inn byrðis árum eða jafnvel ára­
tugum saman.
Í stjórnmálum og atvinnulífinu
stendur ósættanlegur ágreining­
ur í vegi fyrir því að gripið er
til aðgerða, nýjungum hleypt
af stokkum, tækifæri nýtt og
mark miðum um góðan árangur
náð. Við slíkar aðstæður glatast
tæk ifæri sem annars væri hægt
að nýta til að bæta lífskjör og
mannlíf.
Hvað er ágreiningur og
hvernig verður hann til?
Flestir eru sammála um
að andstaða, ósamræmi og
samskipti séu meginþættir í
ágreiningi og síðast en ekki
síst skynjun. Ef enginn skynjar
eða upplifir ágreining, þó að
andstaða eða ósamræmi sé
fyrir hendi, er ekki um ágrein­
ing að ræða. Í þessu samhengi
má lýsa ágreiningi sem ástandi
sem ríkir þegar menn eru svo
ósammála að það stendur í
vegi fyrir framgangi mála eða
stöðvar þau. Ágreiningur er
viðkvæmt fyrirbæri og jafnvel
léttvæg málefni geta auðveld­
lega snúist upp í stór ágrein­
ingsmál og breyst úr því að
vera mismunandi sjónarmið í að
vera persónu legur ágreiningur.
Ágreiningur verður þannig til
þegar ekki finnst sameiginleg
niðurstaða og ekki tekst að sætta
ólík sjónar mið.
Ágreiningur getur risið af mörg ­
um ástæðum og er skort ur á
upp lýsingum líklega megin ástæð­
an. Hagsmunir stangast á en
ástæður eru líka persónuleiki
fólks, persónuleg og fagleg
sambönd, menningarmunur,
vinnuumhverfi, kröfur markaðar­
ins og samkeppni.
Vinnustaðir 21. aldarinnar
bera margir með sér einkenni
spennu og átaka. Áhrif mikillar
samkeppni á markaði virðast
endurspeglast inn í fyrirtækin.
Spennan og átökin eru því ekki
einungis í ytra umhverfi heldur
einnig innanborðs. Samskipti
undir slíkum kringumstæðum
eru gjarnan erfið. Mikil áhersla
er á arðsemi og árangur og
því fylgja þrengri tímaáætlanir,
meira vinnuálag og hræðsla
við uppsagnir. Stjórnendur mis­
munandi deilda forgangsraða á
ólíkan hátt og hafa mismunandi
markmið sem getur leitt til árekstra
og ágreinings um þá val kosti sem
eru til staðar.
Þegar mikil óvissa ríkir eiga
stjórnendur það til að setja
fram lausnir án þess að búið
sé raunverulega að skilgreina
vanda málið. Stjórnendur grípa
þá gjarnan til þess ráðs að hag­
ræða aðstæðum og réttlæta að­
gerðir sínar með ýmsum hætti
ef engar haldbærar uppl ýsingar
liggja fyrir.
Með hverjum ert þú í liði?
Hversu oft finnum við okkur í
aðstæðum þar sem við forð­
umst að takast á við ákveð in
mál af ótta við ágreining?
Sjáum við okkur í þeim sporum
að gefa okkur ekki tíma til að
hlusta á sjónarmið annarra eða
skortir okkur stundum vilja til að
setja okkur í þeirra spor?
Eigum við auðvelt með og
leyfum við okkur að skipta um
skoðun eða viðurkenna mistök?
Hvers vegna er svona erfitt að
sætta ólík sjónarmið?
Meginástæðan er sú að þegar
kemur að ákvarðanatöku eru
fjölmargir ólíkir hagsmunir
sem togast á og oft er erfitt að
greina hvaða sjónarmið ráða
ferðinni.
HVAÐA SJÓNARMIÐ RÁÐA
FERÐINNI?
Eru það einkahagsmunir
stjórnenda, væntingar
um völd, laun, ábata og
viðurkenn ingu?
Fjölskylduhagsmunir s.s. um
afkomu, búsetu og frítíma?
Hagsmunir undirmanna
og samstarfsmanna um
forgangs röðun, fjármagn,
mannauð og athygli innan
fyrirtækisins?
Hagsmunir fyrirtækisins,
gagnvart hluthöfum, viðskipta­
vinum, birgjum, keppinautum
eða samfélaginu?
Er það sá hagsmunahópur
sem stjórnandi tilheyrir, stjórn­
málaflokkur, stétt, kynþáttur,
kyn, sveitarfélagið eða viðhorf
til samfélagslegrar ábyrgðar?
Er það þjóðerni stjórnand­
ans, landamæri, efnahags­
bandalög, sanngjörn skipting
auðlinda, ábyrgð og hlutverk í
samfélagi þjóða?
Eða heimurinn í heild, kyn­
slóðin, lífskjörin, tæknibreyt­
ingar, þróunin, efnahagsleg
sjónarmið eða náttúruverndar­
sjónarmið, sjálfbærni, lofts­
lagsbreytingar og endurnýjan­
legar auðlindir?
Allt getur þetta togast á í
einni og sömu manneskjunni,
hvað þá þegar margir ólíkir
einstaklingar og fulltrúar ólíkra
hagsmunahópa koma saman
að ákvarðanatöku. Stjórnandi
sem setur sína
persónulegu
hagsmuni og
hagsmuni
fjölskyldu
sinnar framar
hags munum
starfsmanna,
Ágreiningur og togstreita
Nýta má ágreining með skynsamlegum hætti. Til dæmis hafa mörg fyrirtæki náð tökum
á að nýta ágreining á hvetjandi hátt til aukinnar hugmyndaauðgi og nýsköpunar sem
skapar ný tækifæri og samkeppnisforskot.
TexTi: siGrún ÞorleifsdóTTir Mynd: Geir ólafsson o.fl.
sigrún Þorleifsdóttir, stjórn enda­
þjálfari og einn eigenda Vendum –
stjórnendaþjálfunar.
Það er áhugavert
í því sambandi að
velta fyrir sér mis­
muninum á samræð­
um (e. dialogue) og
rökræðum (e. discuss­
ion). Hvort tveggja
eru samskiptaferli
en fela í sér ólíkar
áherslur.