Frjáls verslun - 01.04.2011, Síða 36

36 FRJÁLS VERSLUN 4.tbl.2011
stjórnun
Ísland fellur um eitt sæti frá fyrra ári á lista IMD­viðskiptaskólans í Sviss um samkeppnishæfi hagkerfa. Árið 2011 er landið í 31. sæti listans, af 59 löndum. Efst eru Hong Kong
og Banda ríkin. Næst fyrir ofan Ísland
eru Frakkland og Tékkland, og næst á
eftir eru Indland og Eistland. Mat IMD er
byggt á upplýsingum um efnahagsástand,
innviði og umhverfi fyrirtækja. Horft er
á opinberar hagtölur og kannanir gerðar
meðal stjórnenda. Niðurstöður fyrir einstök
svið eru síðan hristar saman og út kemur
tala sem á að sýna samkeppnishæfi hvers
lands fyrir sig.
Efnahagsástand er á Íslandi það versta
sem sjá má í könnuninni, að mati IMD.
Skólinn telur Íslendinga nálægt botninum
þegar litið er á hagvöxt, vöruútflutning,
beinar fjárfestingar í útlöndum, fjár fest­
ingar útlendinga í innlendum hlutabréfum
og fjölbreytni hagkerfisins. Umgjörð stofn ­
ana og fjármál hins opinbera draga landið
líka niður. Hagkvæmni í opinberum rekstri
er ekki heldur talin mikil.
Hagkvæmnin ræðst meðal annars af
tekju skatti fólks, skuldum hins opinbera
og lánshæfismati auk eignarhalds ríkisins á
fyrirtækjum. Innviðir samfélagsins eru hins
vegar með því besta sem gerist. Þannig
eru menntakerfi, vegir og aðgangur að
raf magni til fyrirmyndar. Viðskiptakjör
Íslands eru líka góð, atvinnustig hátt og
fólk vel menntað.
Sterkir innviðir íslensks hagkerfis
Hið opinbera leggur fé til hliðar fyrir líf­
eyrisskuldbindingum og landsmenn eru
yngri en gengur og gerist. Í tilkynningu
frá Viðskiptaráði Íslands um þessar niður­
stöður segir að sterkir innviðir íslensks
hagkerfis gefi von um að sam keppnis hæfi
landsins batni nokkuð á komandi árum.
IMD­skólinn er ekki einn um að mæla
samkeppnishæfi þjóða. Á lista World
Economic Forum eru 139 lönd, og er
Ísland í 31. sæti árið 2010. Landið hefur
dott ið niður um 11 sæti á tveim árum.
Núna eru Írland og Síle í sætunum fyrir
ofan Ísland, en Túnis og Eistland næst á
eftir. Skýringarnar á bágu gengi Íslands
árið 2010 eru slæmt efnahagsástand (138.
sæti) og slakt ástand á mörkuðum með
hlutabréf, skuldabréf og aðrar eignir (122.
sæti, úr 20. í hitteðfyrra).
Það sem gerir íslenskum fyrirtækjum
erfiðast fyrir að mati skýrsluhöfunda
eru þessir þættir í þessari röð: Skortur á
fjármagni, gjaldeyrishöft, verðbólga, háir
skattar og óstöðugt stjórnarfar. Styrkur
landsins felst í góðu menntakerfi (4.­6.
sæti) og því hvað Íslendingar eru fljótir
að tileinka sér nýjungar (7. sæti). Þá eru
samgöngur, nettengingar og aðrir helstu
inn viðir í mjög góðu lagi (12. sæti). Þetta
ætti að hjálpa Íslendingum að ná sér á strik
Í nýjustu skýrslu World Economic Forum
fá íslenskar járnbrautir umsögnina: „á
ekki við“, en lengi vel voru þær með sína
einkunn í skýrslum stofnunarinnar. Ein ­
k unnin var ekki há, en ekki alltaf sú lægsta
sem landið fékk. Mikill vandi er síðan að
vega niðurstöður einstakra liða saman.
Fljótt á litið virðist sem vægið hljóti að vera
að miklu leyti út í bláinn. Það ætti á hinn
bóginn að auka traust okkar Íslendinga á
listum IMD og World Economic Forum að
landið er í sama sæti á þeim báðum um
þessar mundir. Árið 2010 eru líka þrjú af
fjórum efstu löndum á báðum listum þau
sömu (Singapúr, Bandaríkin og Sviss).
Skýrslurnar eru nokkuð samhljóma í
skrifum um Ísland. Aðfinnslur eru svip­
aðar og sama má segja um það sem talið
er landinu til tekna. Eitt vandamálið
enn í þessari vinnu er hvernig túlka skal
niðurstöðuna. Hvað er samkeppnishæfi
þjóðar? Paul Krugman og fleiri hag fræð­
ingar halda því fram að það sé merkingar­
laust hugtak. Þjóðir keppa ekki eins og
fyrirtæki. Þegar Coca­Ccola verður fyrir
áfalli má ætla að Pepsi hagnist. En efna­
hagsáfall fyrir Belgíu kemur Hollandi
líkast til einnig illa. Markaðir hollenskra
fyrirtækja dragast til dæmis saman.
Í viðskiptum þjóða gildir nefnilega
yfirleitt að báðir græða. Þjóðir eru sam­
keppnis hæfar á tilteknum sviðum, en
hæpið er að þær séu það alls staðar. Ís­
lendingar flytja út fisk og tölvuleiki vegna
Hagkvæmni í
opinberum rekstri
er ekki talin mikil
að mati IMD-
viðskiptaskólans
í Sviss.
TexTi:siGurður JóHannesson Myndir: Geir ólafsson o.fl.
Er auðvelt
að reka fyrirtæki á Íslandi?
Sigurður Jóhannesson, hagfræðingur við
Hagfræðistofnun.
Ísland fellur um eitt sæti frá fyrra ári á lista IMD­viðskiptaskólans í Sviss um samkeppnishæfi hagkerfa.