Frjáls verslun - 01.04.2011, Blaðsíða 6

6 FRJÁLS VERSLUN 4.tbl.2011
leiðari
KKvótafrumvörp ríkisstjórn ar­innar eru hagfræðileg mis tök og enn eitt dæmið um svik hennar. Erfitt er að sjá annað en að allt muni loga í mála ­
ferlum verði þau samþykkt af Alþingi.
Allar líkur eru á að Hæstiréttur taki af öll
tvímæli um að ekki sé hægt að taka kvóta
af útgerðum, sem keyptu hann í frjálsum
viðskiptum og á grunni sérstakra laga um
fiskveiðistjórnun, án þess að greiða fyrir
eignatökuna.
Nýlega birtist könnun MMR þar sem fram
kom að nokkur meirihluti þjóðarinnar teldi
í lagi að taka kvóta af útgerðum sem hefðu
keypt hann í frjálsum viðskiptum. Ef spurt
hefði verið hvort fólki þætti í lagi að taka
húsnæði þess eignarnámi án þess að bætur
kæmu fyrir hefðu þeir hinir sömu hneykslast
á spurningunni. Það er furðu legt að fólki
finnist í lagi að Alþingi Íslendinga setji lög
um fiskveiðistjórnun og leyfi framsal kvóta
í yfir tuttugu ár án þess að þeir gjörningar
hafi lagalegt gildi.
Þráinn Eggertsson hagfræðingur sagði í
viðtali við Frjálsa verslun nýlega að kvóta ­
kerfið væri merkilegasta framtak Ís lands í
skipulagsmálum heimsins og það hefði gefið
góða raun við að út hluta afla heimildum
milli skipa og hvetja til samkeppni. Þá
sagði Þráinn: „Að inn kalla og endurselja
kvót ana er í raun ómerki leg ur þjófnaður.
Ríkisvaldið hyggst knýja þá sem keypt hafa
kvótana fullu verði til að kaupa þá aftur.
Getur þjóðar sál in veikst?“
Það, sem mest fer í taugarnar á fólki
varð andi kvótakerfið, er að útgerðarmenn
hafi getað selt fyrirtæki sín með kvótanum
og yfirgefið atvinnugreinina með fullar
hend ur fjár. Það er hins vegar of seint að
taka á því máli núna. Um 90 prósent af út ­
hlutuðum kvóta hefur skipt um eigendur
til að ná fram hagkvæmni í greininni. Að
níðast á núverandi útgerðum er að níðast á
röngu fólki. Að ætla að taka hann af þeim í
reiðikasti út af þeim sem stokkið hafa út úr
greininni er að hengja bakara fyrir smið.
Þegar skrifað var undir samninga ASÍ og
SA fyrir nokkrum vikum gaf Steingrímur
J. Sigfússon fjármálaráðherra það út að
ekki yrði hróflað við sjávarútveginum.
Blekið var vart þornað á samningnum er
þetta loforð var svikið. Margt bendir til að
Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra sé
rótin að þessu offorsi og keyri málið áfram
innan stjórnarinnar.
Kvótakerfið var sett á til að koma í
veg fyrir hrun fiskstofna við Ísland. Það
tókst! Framsali kvótans var komið á til að
hagræða í greininni og fækka skipum og
fiskvinnsluhúsum; minnka afkasta get­
una. Það tókst! Góðar útgerðir tóku lán
og yfirtóku aðrar með kvóta sem voru
við það að fara á höfuðið og úr varð mikil
hagræðing jafnframt því sem bönk unum
var bjargað. Landsbankinn, Búnaðar bank ­
inn og Íslandsbanki hefðu aldrei þolað að
fá í fangið hundruð gjaldþrota sjávarút­
vegs fyrirtækja á sínum tíma. Banka kerfið
hefði hrunið. Næstum helmingur af skuld ­
um núverandi útgerða er sagður vera
vegna kaupa á kvóta.
Árið 2000 skilaði Auðlindanefnd undir
stjórn Jóhannesar Nordals af sér skýrslu um
að greiðsla útgerða fyrir auðlindina gæti
skapað sátt um stjórnun fiskveiða. Úr varð
svokölluð veiðigjaldsleið sem tekin var upp
árið 2002. Mörgum hefur þótt gjaldið svo
lágt að það væri til málamynda. Á síðasta
ári gaf það af sér um 1,5 milljarða, um
þrjá milljarða á þessu ári og mun líklegast
verða um 5,9 milljarðar króna á næsta ári,
verði frumvarpið samþykkt. Veiðigjaldið
er frádráttarbært frá skatti hjá útgerðum og
minnkar skatttekjur af greininni á móti.
Mörg byggðarlög áttu sérstaka byggða ­
kvóta og dæmi er um að þau hafi selt þá
í góðærinu til að byggja m.a. íþróttahús
og sundlaugar. Nokkrir þeirra, sem seldu
kvóta sinn fyrir hundruð milljóna króna
í góðærinu og fóru út úr greininni, hafa
að undanförnu komið fram fyrir alþjóð í
fjölmiðlum og kvartað yfir því að þeir geti
ekki komist inn í greinina aftur og fái ekki
úthlutaðan kvóta. Siðleysið er algert og
almenningur sér ekki í gegnum þetta.
Ragnar Árnason, prófessor við Há­skóla Íslands, sem er manna fróð­astur um fiskihagfræði og fisk veiði­
stjórnun á al þjóð legum vettvangi, segir að
með frum vörpunum verði sjávar útvegur
gerður óhagkvæmari, framlag hans til
þjóðar búsins minnki og óhag kvæmnin vaxi
vegna þess að það dragi úr fjárfestingum,
nýsköpun og markaðs starfi.
Frjáls verslun gerir kvótafrumvörpunum
góð skil með 18 síðna umfjöllun þar sem
efnahagsleg áhrif þessara frumvarpa
eru útskýrð. Mestu skiptir að þjóðin fái
sem mestan arð af auðlindinni. Það gerir
hún með núverandi kvótakerfi þar sem
veiði gjald, tekjuskattur og óbeinar tekjur
af sjávarútvegi skapa arðinn. Hundruð
fyrirtækja í iðnaði, verslun og þjónustu
skipta við sjávarútveginn og nýtur sam ­
fé lagið arðs af þeim fyrirtækjum. Loks er
tryggt að bankarnir fari ekki á höfuðið
en fjöldagjaldþrot í sjávarútvegi drægju
bankana niður með sér.
Forsætisráðherra er á veiðum eftir at ­
kvæðum en frumvörpin munu reynast
kviksyndi stjórnarinnar.
„Ómerkilegur þjófnaður!“
Jón G. Hauksson
„Ríkisvaldið hyggst
knýja þá sem keypt
hafa kvótana fullu
verði til að kaupa
þá aftur. Getur
þjóðarsálin veikst?“
– Þráinn Eggertsson
hagfræðingur.