Frjáls verslun - 01.04.2011, Blaðsíða 60

60 FRJÁLS VERSLUN 4.tbl.2011
kvótakerfið – bitbein þjóðarinnar
ráðherra skipaði, komst að fyrir löngu.
Án samráðs við þá aðila, sem í greininni
starfa, hefur verið lagður grunnur að svo
umfangsmiklum breytingum, að framtíðar­
verðmætasköpun greinarinnar er stefnt í
voða,“ segir Eggert en spurningu um hvort
hætta sé á greiðslufalli og vanskilum út­
gerðarfélaga ef frumvörpin verði að lögum
svarar hann svo:
„Sú hætta er áreiðanlega mismikil eftir fyr­
irtækjum. Ef marka má viðbrögð banka, þá
er hún í einhverjum tilvikum umtalsverð.“
Hækkun veiðigjalds, eins og boðað hefur
verið, er hún of mikil og væri ekki nær
fyrir stjórnvöld að skattleggja útgerðina
ef það er markmiðið að fá meiri tekjur af
auðlindinni, í stað þess að byrja á því að
veikja rekstrargrundvöll fyrirtækjanna?
„Á það hefur verið bent, að ef arðsemi
útgerðanna væri talin of mikil væri unnt að
ganga á hana með því að hækka veiðigjald­
ið, ellegar skattleggja serstaklega hagnað
yfir tilteknu marki. Þá væri grunnkerfið
látið hámarka verðmætasköpunina óhind­
r að, en veiðigjaldið eða tekjuskatturinn
myndu dreifa arðinum, líkt og til var sáð
á sínum tíma. Nú stendur hins vegar til
að hækka veiðigjaldið verulega um leið
og grunnkerfi ð er skaðað illa með öðrum
breytingum. Því er í senn verið að minnka
arðsemi kerfisins og að skattleggja enn
frekar minnkandi arðsemi. Þetta er auðvit­
að alvarleg þversögn.“
Boðað er að ríkið hyggist hirða til sín um
45% af þeirri kvótaaukningu í ákveðn­
um tegundum sem orðið getur á næstu
árum og allt að 50% ef meðalafli fer yfir
ákveðin mörk. Er þetta ekki hrein og klár
eignaupptaka í ljósi þess að fjölmargir út­
gerðarmenn hafa keypt til sín stóran hluta
veiðiheimildanna á frjálsum markaði og
í samræmi við leikreglur á undanförnum
árum og áratugum? Hvað með aflahlut­
deild í deilistofnum sem útgerðirnar
hafa einar séð um að afla þjóðarbúinu?
Er sann gjarnt að ríkið hirði til sín eitt­
hvað af kvóta aukningu í t.d. kolmunna ef
heildarkvót inn verður aukinn á komandi
árum, eftir að kvótinn hefur verið skertur
um 80% frá árinu 2004?
„Útgerðirnar hafa tekið þátt í mikilli
skerðingu tiltekinna stofna á undanförnum
árum, jafnt staðbundnum stofnum sem
deilistofnum. Í þessu hafa hagsmunir út­
gerðanna og þjóðarinnar farið saman eins
og jafnan, að þessu sinni undir merkjum
ábyrgra fiskveiða. Íslendingar hafa verið
öðrum þjóðum fyrirmynd að þessu leyti.
Nú stendur til að rjúfa þessa samstöðu og
kljúfa upp sameiginlega hagsmuni. Það
þjónar fráleitt þjóðarhag,“ segir Eggert
Benedikt Guðmundsson.
Eggert Benedikt Guðmundsson, forstjóri HB Granda.
Ófriðurinn um hið svokall aða kvótakerfi hefur fyrst og fremst staðið um nokkur afmörk­uð mál. Þar ber hæst fram sal
heim ilda, bæði í aflamarki og afla hlutdeild.
Síðan má nefna atriði eins og veð setningu
aflaheimilda, þó með óbeinum hætti sé, og
samþjöppun heimilda á færri hendur en
áður. Í þeim frumvörpum sem nú liggja fyrir
Alþingi er tekið á öllum þessum má lum.
Þar er gert ráð fyrir að framsal á aflamarki
verði áunnið, þ.e. hámark er sett á framsal
og þá sem hlutfall af veiddum afla. Sam­
kvæmt því getur handhafi heimilda ekki
selt aflamark án þess að hafa veitt tiltekinn
hluta þess sem hann fékk úthlutað.
Mjög þröngar skorður eru settar við fram­
sali aflahlutdeildar og reynt að koma í veg
fyrir veðsetningu aflaheimilda, frekar en
nú er gert. Að mínu mati er því í frumvörp­
unum að finna leiðir til að sætta þann
ágreining sem mestur hefur verið án þess
þó í leiðinni að draga úr þeim kostum sem
framsal á aflamarki hefur.“
Þetta segir Björn Valur Gíslason, sem sæti
á í sjávarútvegsnefnd Alþingis, en hann
segir að í ljósi framangreinds telji hann
að frumvörpin gefi góð færi á því að ná
sátt um um helstu deilumálin í sjávarútvegi
og hann vonist til að samstaða náist um
útfærsluna.
Nú hefur frjálsa framsalið verið harðlega
gagnrýnt af mörgum á undanförnum árum
tækifæri sem við verðum að nota
til að ná sátt um sjávarútveginn
Aðgangurinn að auðlindum sjávar þarf að vera takmarkaður, ekki aðeins að
fjölda til, heldur og ekki síður til að nytjastofnar sjávar verði nýttir með sem
skynsamlegustum og arðbærustum hætti fyrir samfélagið allt.
Björn Valur Gíslason,
alþingismaður og skipstjóri: