Frjáls verslun - 01.04.2011, Blaðsíða 61

FRJÁLS VERSLUN 4.tbl.2011 61
kvótakerfið – bitbein þjóðarinnar
sem ein helsta meinsemd kvótakerfisins.
Útgerðarmenn hafa á móti bent á að það
sé forsenda þess að ná fram hagræðingu
í greininni og með því að afnema framsal
utan ársins sé verið að stefna afkomu fyrir­
tækjanna í voða. Þá geti aðgangur fyrirtækj­
anna að lánsfé minnkað verulega í kjölfar
þessa. Hver er þín skoðun á þessu?
„Svo sem að framan greinir er ekki verið
að stöðva framsal á aflamarki, heldur að
takmarka það með þeim hætti að það verði
áunnið. Framsal aflamarks er nauðsynlegt
að mínu mati innan ákveðinna marka.
Það hefur verið mín skoðun lengi að
fram salið sem slíkt sé ekki meinsemd eða
rót þess sem deilurnar hafa staðið um,
heldur hvernig með það hefur verið farið.
Markmiðið með þessum tillögum er fyrst og
fremst að koma í veg fyrir að aflaheimild ir
verði fénýttar með öðrum hætti en að veiða
þær en um leið að viðhalda þeim sveigjan­
leika sem framsalið hefur.
Um framsal aflahlutdeildar gegnir dálítið
öðru máli þar sem þá er verið að framselja
heimildir varanlega til þriðja aðila. Nái
frum vörpin fram að ganga verða gerðir
nýt ingarsamningar milli ríkisins og útgerða
um tiltekna aflahlutdeild. Það er eðlilegt að
mínu mati að í þeim samningum sé kveðið
á um meðferð þeirra, þ.m.t. varanlegt fram ­
sal samninga með þeim hætti að það fari þá
í gegnum hendur samningsgjafans en verði
ekki ráðstafað af samninghafanum eingöngu.
Takmörkun á framsali kann að hafa áhrif á
möguleika útgerða til að afla sér lánsfjár.
Ég tel hins vegar að nýtingarsamningur
til svo langs tíma, sem um er rætt, eigi að
vera nægilegur til að koma í veg fyrir að
þau áhrif verði of neikvæð. Komi annað
í ljós við frekari skoðun á málinu verður
væntanlega brugðist við því með viðeig­
andi hætti.“
Samkvæmt frumvarpinu virðast útgerðar­
menn ekki fá að njóta þess nema að hluta
ef kvótar verða auknir á komandi árum
eftir skerðingar undanfarinna ára. Bent er
á að margir hafi keypt nánast allar sínar
veiðiheimildir og tekið á sig skerðingar
í kjölfarið og því sé óréttlátt að þeir njóti
þess ekki ef kvótar aukist. Annað mál eru
deilistofnar sem ekki verður á móti mælt
að einstaka útgerðir hafa átt þátt í að veiða
og mynda þar með kvótahlutdeild Íslands
í viðkomandi stofnum. Verður farið eins
með það og þorskinn ef kvótar aukast í
t.d. kolmunna og úthafskarfa en búið er að
skera veiðiheimildir í viðkomandi tegund­
um niður við trog á undanförnum árum?
„Það er rétt að gert er ráð fyrir að auknar
aflaheimildir skiptist með öðrum hætti en
áður á milli handhafa heimilda og ann­
arra. Þetta kann að vera óréttlátt í ljósi
þess að aflaheimildir eru nú í lágmarki á
mörgum tegundum sem stendur og því má
færa rök fyrir að miða þurfi við meðalafla
lengra aftur í tímann áður en til skerðinga
kemur. Ég geri ráð fyrir því að Alþingi
muni ræða þetta sjónarmið ofan í kjölinn
og taka ákvörðun um það byggða á góðum
rökum. Í gegnum tíðina hefur verið farið
með margskonar hætti að því að skipta
upp heimildum í nýjum tegundum. Dæmi
um það má finna varðandi kolmunna,
úthafskarfa og síldina eftir að hún fór að
veiðast aftur. Þannig hefur alltaf verið tekið
tillit til þeirra sem ruddu brautina, hófu
veiðarnar, þróuðu veiðarfæri og kortlögðu
mið og þeir eðlilega fengið ákveðinn for­
gang umfram aðra. Þannig á það að vera
áfram, þó svo að ég telji rétt að fleiri fái að
njóta afraksturs af nýjum fiskistofnum og
veiðanlegum fiskitegundum við landið.“
Talsmenn sjómannasamtaka óttast að með
samþykkt frumvarpanna sé atvinnuöryggi
sjómanna á fiskiskipum stefnt í tvísýnu og
að verið sé að hygla tómstundasjómönnum
á kostnað atvinnusjómanna. Hver er þín
skoðun á þessu?
„Það er margt til í þessu. Það er svo ein­
falt að þegar um nýtingu á takmarkaðri
auðlind er að ræða kallar það á takmark­
aðan aðgang að henni. Með því að auka
aðganginn þýðir það einfaldlega að minna
verður til skiptanna fyrir hvern og einn.
Þannig hefur sífellt takmarkaðra magn
fiska og takmarkaðri aðgangur að heimild­
um m.a. leitt til fækkunar skipa, sjómanna
og fiskvinnsluhúsa, sem er stór hluti af
tog streitunni sem verið hefur um stjórn
fiskveiða á undanförnum árum.
Það er því eðlilegt að menn velti því
fyrir sér hvaða afleiðingar tilfærsla á tak­
mörkuðum heimildum muni hafa nú rétt
eins og hún hafði áður. Það er alveg ljóst
að það sem einum er fært er af öðrum tekið
Björn Valur Gíslason, alþingismaður og skipstjóri.