Frjáls verslun - 01.04.2011, Blaðsíða 55

FRJÁLS VERSLUN 4.tbl.2011 55
Yfirlýsing frá sjávarútvegsráðherra:
Réttmæt­og­almenn­gagnrýni­á­núverandi­fiskveiðistjórn­
snýr að nokkrum lykilþáttum þar sem ekki er horft til
samfélagslegrar ábyrgðar atvinnugreinarinnar. Öryggi
byggðarlaganna­í­kerfinu­er­mjög­takmarkað­og­engar­
hömlur­eru­á­viðskiptum­með­óveiddan­fisk­í­sjónum.­
Fram komnum frumvörpum er ætlað að mæta þess­
um­ágöllum­kerfisins­jafnframt­því­að­tryggja­vernd­
fiskistofna­og­hagkvæma­nýtingu­sjávarauðlinda.­Frá­
því ríkisstjórn Vinstri­grænna og Samfylkingar tók við í
ársbyrjun­2009­hefur­verið­unnið­að­breytingum­á­fisk­
veiðistjórnunarkerfinu­og­í­hvert­sinn­sem­hreyft­hefur­
verið við gildandi lögum hafa stór orð fallið.
Staðreyndir mála eru þó þær að innleiðing strandveiði,
efling­byggðakvóta­og­útboð­á­aflamarki­í­skötusel­eru­
allt skref sem hafa skilað okkur áleiðis og ekki gengið
gegn þeim rekstrargrundvelli sem nauðsynlegur er í
greininni.
Þau frumvörp sem nú hafa verið lögð fram eru fram­
hald á þeirri stefnu sem þegar hefur verið mörkuð og
eru unnin í framhaldi af mjög víðtæku samráði allra aðila
innan­greinarinnar­og­meðal­stjórnmálaflokka­í­landinu.­Í­
þeim endurspeglast málamiðlun ólíkra sjónarmiða og nú
tekur við hin þinglega meðferð þeirra.
Ég mun á næstunni mæla fyrir þeim á Alþingi og vísa
til þeirrar umræðu, frumvarpanna sjálfra og greinargerða
þeirra en vil ekki taka forskot á þá umræðu í blaðaum­
fjöllun.
Jón Bjarnason, sjávarútvegsráðherra.
Frjálsri verslun tókst ekki að ná viðtali við Jón Bjarna­
son sjávarútvegsráðherra vegna vinnslu greinarinn­
ar þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir. En hann sendi frá sér
yfir­lýsingu­þar­sem­hann­færir­rök­fyrir­tilurð­kvóta­frum­
varpanna.
Öryggi byggðarlaga í
núverandi kerfi er mjög
takmarkað
Yfirlýsing­frá­sjávarútvegsráðherra:
Tilvísanir
Agnarsson, S og R. Arnason. 2007. The Role of the
Fishing­Industry­in­the­Icelandic­Economy.­In­T.­Bjorndal,­
D.­Gordon,­R.­Arnason­and­R.­Sumaila­(eds.).­Advances
in Fisheries Economics. Blackwell.
Auðlindanefnd.­2000.­álitsgerð­með­fylgiskjölum.­
Auðlindanefnd. Reykjavík.
Buchanan, J.M. and G. Tullock. 1962. The Calculus of
Consent: Logical foundations for constitutional democracy.
De Soto, H. 2000. The Mystery of Capital: Why Capitalism
Triumphs in the West and Fails Everywhere Else. Basic
Books. New York.
Gordon,­H.S.­1954.­Economic­Theory­of­a­Common­
Property Resource: The Fishery. Journal of Political
Economy 62(2):124­42.
Hagstofan. 2011. http://www.hagstofa.is/
Krumme,­G.­1968.­Werner­Sombart­and­the­Economic­
Base­Concept.­Land Economics 44(1),­112­16.
North,­D.­1955.­Location­Theory­and­Regional­Economic­
Growth. Journal of Political Economy­63(3),­243­58.
Roy,­N,­R.­Arnason­og­W.E.­Schrank.­2009.­The­
Identification­of­Base­Industries­with­an­Application­to­the­
Newfoundland Fisheries. Land Economics 85­(4):675­91.
Sveinn­Agnarsson.­2008.­Framleiðni­í­fiskveiðum­1973­
2007. Rannsóknir í Félagsvísindum IX: Viðskiptadeild og
hagfræðideild. Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands.
Lokaorð
Framkomin frumvörp lýsa að því
er virð ist algeru skilningsleysi á
því hvernig verð mæti eru sköpuð
í sjávarútvegi á Ís landi. Raunar er
hugsanlegt að þau lýsi skeyt ingar­
leysi um þau verðmæti. Kannski
lýsa þau hvoru tveggja. Hugsunin í
þessum frumvörpum er svo ótrúlega
aftur haldssöm að beinlínis er gerð
tillaga um að hverfa frá viðskiptum
fyrir fé og til vöruskiptaverslunar.
Það er m.ö.o. horft aldir eða árþús­
undir aftur í tímann. Ef þessi frum­
vörp verða að lög um má ganga að
því vísu að framlag sjávar útvegs til
landsframleiðslu og hag vaxtar muni
drag ast saman miðað við það sem
að öðr um kosti hefði orðið. Þetta
mun ekki ger ast í einu vetfangi.
Þetta mun gerast yfir tíma með óhag ­
kvæm ari útgerð, lakari fyrirtækjum,
verri umgengni um líf ríkið í hafinu,
minni fjár festingum í mann auði og
markaðsstarfi og minni ný sköpun
í sjávarútvegi yfirleitt. Þessi áhrif
safnast upp og er fram í sækir mun
þjóð hagsleg arðsemi í sjávarútvegi
vera orðin stórlega minni en hún
er nú. Við þetta bætist miklu lakari
samkeppnisstaða íslensks sjávar­
útvegs við sjávarútveg sam keppnis­
þjóð anna, sem mun smám saman
hrekja íslenskar sjávarafurðir af hag ­
kvæm ustu mörkuðunum og grafa
þannig enn frekar undan þeim þjóð ­
hags lega ábata sem þjóðin getur náð
úr auð lind um sjávarins.
Hér er ekki vettvangur til að áætla
tölu lega hversu mikil þessi nei ­
kvæðu áhrif á landsframleiðslu og
hag vöxt kunna að verða. Ljóst er
þó að þau geta verið mjög veru leg.
Sjávarútvegur hér á landi er grunn ­
atvinnuvegur (North 1955, Krumme
1968, Roy og fél. 2009). Það þýðir að
hann stendur undir lands framleiðslu
langt um fram hans beina framlag.
Hann er jafn framt mikilvægasti
grunn atvinnuvegur lands ins – aðrir
veigamiklir grunn at vinnu vegir eru
orkuiðnaður og ferða mennska. Hag ­
mælingar benda til að sjávar útvegurinn
standi með beinum eða óbein um
hætti undir a.m.k. fjórðungnum af
lands framleiðslunni (Agnarsson og
Arnason 2007). Því er ljóst að veru ­
legur sam dráttur í hagkvæmni og
arðsemi í sjávarútvegi, sem er óhjá­
kvæm ileg afleiðing af lögfestingu
frumvarpanna, mun hafa mjög
nei kvæð áhrif á lands fram leiðslu
og hagvöxt. Það mun að sjálfsögðu
skerða lífskjör landsmanna. Jafnframt
mun það að öðru jöfnu minnka al­
mennar skatt tekjur. Margt bendir til
að sú minnkun verði langt umfram
þær skatttekjur af sjávar útvegi sem
frum varpinu er ætlað að ná. Ætti það
að vera umhugsunarvert fyrir ríkis ­
valdið.
Sjávarútvegurinn er sem kunnugt er
tals vert skuldsettur. Áframhaldandi
góð arð semi og aflahlutdeildir standa
að veði fyrir miklum hluta þessara
skulda. Eins og rakið hefur verið mun
lögfesting um ræddra frum varpa, eink ­
um þess stóra, rýra afkomu í sjávar ­
útvegi mjög mikið og stórlega lækka
virði aflahlutdeilda:
Eignastaða sjávarút vegsfyr irtækj­
anna versnar að sama skapi. Við það
bætist að óheimilt verður að selja
aflahlutdeildir fyrir fé og bannað að
veðsetja þær á nýjan leik. Þær eru því
einnig af þeirri ástæðu miklu lakara
veð fyrir banka en áður. Þar með
neyð ast bankar til að krefjast nýrra
veða og/eða kalla inn skuldir og færa
það sem á vantar á afskriftareikning.
Upphæðir þær sem hér um ræðir eru
háar á þjóðhaglegan mælikvarða.
Þær eru nánast örugglega vel yfir 100
millj arðar króna en gætu hæglega verið
miklu hærri, sérstaklega er á líður.
Íslenskt efnahagslíf þarf nú á flestu
öðru að halda en lögskipaðri óhag­
kvæmni í atvinnurekstri og sjálf ­
sköpuðum fjár mála legum áföllum.
Erlendir lánardrottnar og fjárfestar
hljóta að velta fyrir sér hvort unnt
sé að treysta ríkisstjórn sem dembir
slíkum ósköpum yfir landsmenn.
Fram komin frum vörp eru því einnig
til þess fallin að minnka alþjóðlegt
traust á Íslandi og láns hæfi landsins á
fjár málamörkuðum.