Frjáls verslun - 01.04.2011, Blaðsíða 29

FRJÁLS VERSLUN 4.tbl.2011 29
Auðvitað tóku þessir menn „réttar“ fjár­
hagslegar ákvarðanir á sínum tíma þegar
þeir seldu sig út úr greininni og hófu
síðan útgerð smábáta eða hraðfiskibáta.
Nú vilja stjórnvöld verðlauna marga úr
þessum hópi fyrir þá ákvörðun og bjóða
þá velkomna að nýju – og margir kalla það
meira að segja nýliðun!“
Þú hefur talið hér upp ókostina við frumvörpin,
en er eitthvað gott í þeim að þínu mati?
„Jú, jú, það eru nokkrir jákvæðir þættir
í þeim. Ég get nefnt takmarkað framsal,
sem ég hef verið hlynntur lengi, sem og
endurskoðun reglna um veðsetningu afla ­
heimilda. Það verður að viðurkennast að
þetta tvennt hefur verið misnotað og það
hefur mörgum eðlilega misboðið. Svo er
talað um að gera nýtingarsamninga sem er
í sjálfu sér gott. Þeir samningar verða hins
vegar að geta staðið og því er óviðunandi
að búa við það að ráðherra geti breytt leik­
reglunum að nýju þegar honum einum
dettur í hug – eins og í öðrum 69 tilvikum
sam kvæmt frumvarpinu!
Síðast en ekki síst tel ég nauðsynlegt að
sams konar reglur gildi um allar auðlindir
þjóðarinnar; fiskinn, orkuna, vatnið og
aðrar þær auðlindir sem hér eru eða kunna
að finnast. Það er tvímælalaust í þágu þess­
arar sömu þjóðar að um auðlindirnar sé
gengið af virðingu og skynsemi um leið og
kappkostað er að ná sem mestri arðsemi út
úr þeim, eigandanum, þ.e. landsmönnum
öllum, til hagsbóta.“
TÆKNIFRAMFARIR Í
SJÁVARÚTVEGI
Þú lærðir skipaverkfræði í Noregi. Hvaða
tækninýjungar og framfarir hafa helstar orðið í
útgerð Samherja frá stofnun félagsins?
„Ég get nefnt frystitogarana okkar og
fjölveiðiskipin. Við höfum jafnframt kapp ­
kostað að tæknivæða alla þætti veiða og
vinnslu eins og framast er hægt með það
að markmiði að létta störf í veiðum og
vinnslu og fá eins hátt verð út úr hverju
kílói hráefnis og mögulegt er. Langmesta
breytingin hefur þó orðið á vinnslu afurða
vegna breyttrar kröfu neytenda og stór auk­
inna gæðakrafna.“
Getur tæknin nokkurn tíma tekið alveg við af
hyggjuviti fiskins skipstjóra?
„Nei. Það er skipstjórinn sem stjórnar
skipi sínu um leið og landfestum er sleppt.
Tæknin getur vissulega gengið í lið með
honum og hefur gert það á undanförnum
árum og áratugum. Hyggjuvit góðs skip­
stjóra verður hins vegar alltaf ómetanlegt
– sagan sýnir það.”
Hvernig sérðu fyrir þér tækni framtíðarinnar
í útgerð og fiskvinnslu? Er fiskvinnsla í landi
úrelt og barn síns tíma?
„Nei, landvinnsla á framtíð fyrir sér um
ókomin ár, svo framarlega að hægt sé að
tryggja henni stöðugleika í hráefnisöflun.
Þar stendur hnífurinn í kúnni ef fram
fer sem horfir um framkomin frumvörp
sjávarútvegsráðherra. Samherji hefur náð
mjög góðum árangri í rekstri land vinnsl­
unnar á Dalvík þau 10 ár sem félagið
hefur komið að þeim rekstri. Fyrir afurðir
þaðan hefur fengist mjög hátt verð og
þær eru seldar í stærstu verslunarkeðjum
heims. Verðið sveiflast að sjálfsögðu mikið
eftir framboði en er að jafnaði hæst á
haustmánuðum og fram í janúar. Alhæsta
verðið fæst á þeim tíma þegar illa viðrar til
veiða á smærri bátum enda er framboð þá
minna. Síðastliðið haust fór verðið upp í
14 evrur (2.300 krónur) á kílóið af ferskum
þorskhnökkum en að meðaltali er það í
kringum 10 evrur (1.650 krónur).
Okkur hefur tekist að byggja upp mjög
góða landvinnslu sem hefur áunnið sér
traust viðskiptavina sinna í krafti gæða og
afhendingaröryggis. Þessu hyggst núverandi
sjávarútvegsráðherra breyta. Hann gerir sér
ekki grein fyrir því að fisk vinnsla er ekki
fólgin í því einu að renna fiski í gegnum
flökunarvél. Við Íslendingar gætum unnið
þann fisk sem nú kemur til vinnslu með um
25% af núverandi mannafla ef það væri eini
galdurinn!
Í fullvinnslu afurðanna er svo miklu meira
fólgið. Fullvinnsla felst í því að selja við­
skipta vininum sérsniðna lausn sem hann
er tilbúinn til að greiða hátt verð fyrir. Vill
hann fá afurðina ferska, frosna, bita eða heila
hnakka, léttsaltaða eða með einhverjum
öðr um hætti? Samherji skapar mikil verð­
mæti með fullvinnslu sinni. Með þessu móti
sköpum við mikla vinnu og skilum mikl um
verðmætum í þjóðarbúið.
Ég held að það skaðaði ekki sjávar útvegs­
ráðherra og suma aðra að heim sækja okkur
hjá Samherja til að kynna sér samspil veiða,
vinnslu og sölu á markaði og hvaða áhrif
það hefur á endan legt markaðsverð afurða
að hafa stjórn allra þriggja þáttanna á sömu
hendi.“
Hversu mikil bylting var sjófrysting fyrir sjávar­
útveginn, þegar frystitogarar komu, sáu og
sigruðu um tíma?
Frystitogararnir komu til sögunnar á þeim árum þegar heill fiskur, með roði og beinum, var í stórum
stíl seldur héðan inn á Bretlandsmarkað.
Frysti togararnir juku samkeppnina mikið
á þeim markaði og fengu hærra verð en
hinir. Svo opnuðu þeir markað fyrir karfa
og grálúðu í Asíu og juku mjög verðmætin
fyrir þær tegundir. Almennt má segja að
með tilkomu frystitogaranna hafi fengist
aukin verðmæti fyrir allar afurðir, frá því
sem áður var. Það er heldur enginn vafi
á því að samkeppnin frá þeim þrýsti á
fiskvinnsluna í landi að hugsa hlutina upp
á nýtt, tæknivæðast enn frekar og huga í
alvöru að því hvernig hægt væri að fá sem
mest verðmæti út úr aflanum. Áhrifanna
frá frystitogurunum gætir því enn og um
þau er allt gott að segja.“
„Pabbi var ein stak-
lega farsæll skip-
stjóri um langt
árabil og ég lærði
margt af honum.
Hann stóð ekki í at -
vinnurekstri sjálf ur
en fór einstaklega
vel með allt sem
hon um var trúað
fyrir, hvort sem var
skip, áhöfn eða auð -
lindir hafsins.“
Nafn: Þorsteinn Már Baldvinsson.
titill: Forstjóri Samherja.
Menntun: Lauk stúdentsprófi frá MA
1973, Stýrimannaskóla Íslands 1974,
verkfræðinám 1975­80 og
útskrifað ist skipaverkfræðingur frá
Norges Tekniske Högskole það ár.
Fæddur: 7. október 1952
Börn: Katla Þorsteinsdóttir og Baldvin
Þorsteinsson.
Framtíðin í sjö orðum:
Gott er heilum vagni heim að aka.