Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.02.2010, Blaðsíða 6

Frjáls verslun - 01.02.2010, Blaðsíða 6
6 F R J Á L S V E R S L U N • 1 . T B L . 2 0 1 0 RITSTJÓRNARGREIN Hvað er Már að hugsa? E itt sinn var Sænsk-íslenska frystihúsið fyrir neðan Arnarhól þar sem Seðlabankinn er núna. Stundum velti ég því fyrir mér hvort þarna sé enn frystihús; frystihús atvinnulífs- ins, svo oft hef ég gagnrýnt bankann fyrir að lækka ekki stýrivexti niður úr öllu valdi og koma þannig hreyfingu á hlutina. Atvinnulífið er í fjötrum hárra vaxta og bankinn eins og frystihús atvinnulífsins. Nú horfir bankinn til þess að losa um gjaldeyrishöftin. Það finnst mér misráðið. Það er mikilvægara verkefni fyrir bankann að lækka stýrivexti niður úr öllu valdi og bankarnir fari að lána til atvinnulífsins af einhverri alvöru. Atvinnulífið þarf fyrst að ná sér á strik áður en losað er um gjaldeyrishöftin. Sterkt atvinnulíf er for- senda sterkrar krónu. Fjármagn mun fljóta úr landi um leið og gjald- eyrishöftin verða afnumin; jafnvel fé af tryggum inn- stæðureikningum bankanna. Þeir leita mjög líklega yfir í annan gjaldmiðil en krónuna. Auðvitað er slæmt að hafa gjaldeyrishöft og það stríðir gegn öllum kenningum um mátt frjálsra viðskipta. En af tvennu illu vil ég frekar hafa gjald- eyrishöft áfram en háa vexti og verðtrygg- ingu sem koma í veg fyrir hagvöxt og ný atvinnutækifæri. Frjáls verslun hefur barist fyrir því að lækka stýrivexti og festa vísitölu neysluverðs í lánasamningum eða þá að sett yrði hámark á hana, t.d. 2% á ári. Ekkert er eins mikilvægt fyrir atvinnulífið og heim- ilin og að lækka fjármagnskostnað. Ég minni líka á að Alþjóðagjaldeyr- issjóðurinn hefur talið nauðsynlegt að hafa áfram gjaldeyrishöft til að byggja upp gjaldeyrisvarasjóð af eigin rammleik. Fyrir rúmu ári skrifuðu 32 hagfræðingar í Morgunblaðið og sögðu að nánasta fram- tíð liti svona út á Íslandi: „Að eina framtíðarlausnin felist í því að endurheimta traust á íslenskt atvinnulíf og tryggja drjúgan afgang á viðskiptum við útlönd. Þar til nægur gjaldeyrisforði hefur myndast með við- skiptaafgangi þarf hins vegar að grípa til erlendra lána eða hafta eða hvors tveggja.“ Bankarnir eru fullir af fé. Það eru 1.700 millj- arðar króna á innstæðureikningum í bönkunum og tryggðir af ríkinu samkvæmt neyðarlögunum. Þetta fé fer ekki út úr bönkunum yfir í atvinnulífið vegna stýrivaxtastefnu Seðlabankans. Eða hvers vegna ætti innstæðueigandi í banka að kaupa hlutabréf í Kaup- höllinni á meðan hann er með allt tryggt í bak og fyrir í bankanum, er bæði með axlabönd og belti? Hann hefur verðtryggingu, innstæðutryggingu og vaxtatryggingu. Það er eins og hann sé með peningana í geymslu hjá tryggingafélagi. Atvinnulífið getur ekki keppt við bankana um að fá þetta fjármagn til sín. Ekki einu sinni hluta af því. Þess utan er krumla bankanna búin að læsa sig í fjölda fallinna fyrirtækja sem núna eru orðin að bankafyr- irtækjum og keppa sem aldrei fyrr við einkafyrirtækin í mjög ójöfnum leik. Már seðlabankastjóri segir að ekki sé hægt að lækka stýrivexti nema verðbólgan fari niður. Þar er ég honum ósammála. Það er kostnaðarverðbólga á Íslandi en ekki eftirspurnarverðbólga – og það í hörðustu kreppu lýðveldisins. Hringavitleysan er sú að Jóhanna Sig- urðardóttir og Steingrímur J. Sigfússon hækka gjöld, veltuskatta, verð á bensíni, verð á víni og fleira og allt leiðir þetta út í verðlagið. Þetta viðheldur verðbólgu og hækkar í leiðinni verðtryggð lán einstaklinga og fyrirtækja. Við hinn enda borðsins situr svo Már seðlabanka- stjóri og segist ekki geta lækkað stýrivexti vegna verð- bólgu sem ríkið býr til með verðhækkunum. Stýrivextir voru um 13% fyrir um ári en eru núna 9%. Þeir þyrftu auðvitað að fara niður í 1%. Þess utan keppir Seðlabankinn við atvinnulífið og geymir fyrir bankana hundruð milljarða á reikningi sem gefur vel af sér. Lán Alþjóðagjaldeyrissjóðsins hefur alla tíð átt að fara í að styrkja gjaldeyrisvaraforðann svo hægt verði með tímanum að afnema gjaldeyrishöftin. Hvað ætlar Már eiginlega að gera þegar hann afnemur gjaldeyr- ishöftin og fjármagnið byrjar að streyma út? Ætlar hann þá að hlaupa til og hækka stýrivexti upp úr öllu valdi og rembast við að halda gengi krónunnar uppi og koma í veg fyrir að gjaldeyrisforðinn klárist á mettíma? Mestu mistök Seðlabankans fyrir hrun voru ofurháir stýrivextir til að halda krónunni sterkri og draga hingað til lands fjármagn. Það er mikið rætt um forsendubrest sem varð hjá lántakendum þegar gengið féll í hruninu og bæði gengistryggð lán og verðtryggð lán hækkuðu. Til hvers að leika sér að eldinum svo fljótt aftur og eiga á hættu að gengið hríðfalli með tilheyrandi vandræðum fyrir lántakendur? Ætlar bankinn að hafa forsendubrest á nokkurra ára fresti? Alltaf frost? Jón G. Hauksson við hinn enda borðsins situr svo Már seðlabankastjóri og segist ekki geta lækkað stýrivexti vegna verðbólgu sem ríkið býr til með verðhækkunum
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Frjáls verslun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.