Frjáls verslun - 01.03.2008, Blaðsíða 62

62 F R J Á L S V E R S L U N • 3 . T B L . 2 0 0 8
Hann Nonni hérna í fyrirtækinu er alltaf svo jákvæður. Alltaf þegar stjórinn leggur eitthvað gott til er hann fyrstur til að segja: Já þetta verðum við að gera. Við
þurfum fleiri menn eins og hann Nonna hérna á skrifstofuna - bara
sem mótvægi við alla fýlupokana sem alltaf reyna að drepa og
eyðileggja alla nýja hugsun.
Eða:
- Hann Nonni hérna í fyrirtækinu - hann smjaðrar svo
fyrir stjóranum að það er næstum ógeðslegt. Alltaf þegar
stjórinn opnar munninn er Nonni fyrstur til að dilla skott-
inu og segja flott hjá þér, flott hjá þér! Og við getum ekki
treyst honum því sennilega ber hann allt, sem er sagt hér í
húsinu, í stjórann. Og nú hefur hann fengið eigin skrifstofu
út á allt smjaðrið.
Hér er að sjálfsögðu verið að lýsa einum og sama
Nonnanum, honum Jóni Jónssyni sem var á næsta
borði. Er hann sannur kjarnakarl og drifkraftur í fyrir-
tækinu eða smjaðrar hann bara fyrir forstjóranum í
von um starfsframa?
Um þetta hefur verið skrifuð bók í Noregi.
Höfundur er Öyvind Kvalnes, vinnuheimspekingur
og höfundur margra bóka um atferli fólks á vinnu-
stað. Bókin fjallar um leitina að hinum gullna
meðalvegi milli smjaðrarans og þumbarans.
Höfundurinn spyr hvort sé verra að smjaðra
eða að þumbast alltaf á móti öllu? Hann telur
að smjaður á vinnustöðum fari vaxandi því vinnu-
markaðurinn sé harðari en hann var; fyrirtækin
reyna að komast af með eins fáa fasta starfsmenn
og mögulegt er og þá verður baráttan um stöðurnar
harðari.
Ein leið til að komast áfram er að smjaðra. Það er
eins konar hjáleið þegar eiginlega verðleika skortir.
En hvað er smjaður? Heimspekingurinn segir:
• Smjaður er yfirdrifið hrós. Hrós er gott, en þegar það
fer úr böndunum verður það að smjaðri. Smjaðrið er
hrós á villigötum
• Virkt smjaður er að sleikja sig upp við þá sem maður
heldur að muni launa hrósið vel.
• Óvirkt smjaður er að segja ekki frá þótt menn viti um
rangindi og villur.
• Óvirkt smjaður er hættulegra en virkt því þá er
mikil vægum upplýsingum haldið leyndum. Óvirkt
smjaður á sjúkrahúsi getur til dæmis kostað
mannslíf.
• Virkt smjaður getur leitt til þess að smjaðrarinn hljóti
óverðskuldaðan frama.
• Virkt smjaður er yfirleitt augljóst öllum sem verða vitni að því.
• Yfirmaður getur fallið fyrir virku smjaðri þótt hann viti hve
falskur smjaðrarinn er. Það gerir augljóst smjaður óæskilegt.
• Starfmenn óttast að vera kallaðir smjaðrarar
ef þeir segja frá misfellum á vinnustað. Yfirmenn
ættu því að vinna gegn svokallaðri „smjað­
urmenningu“ á vinnustað.
• Smjaður getur valdið því að yfirmaður ein­
angrast frá starfsfólkinu. Smjaðrararnir sjá
honum fyrir röngum upplýsingum um ástandið á
vinnustaðnum.
• Smjaður eyðileggur skoðanaskipti á vinnustað.
Yfirmaður mætir ekki eðlilegri mótstöðu. Allt
sem hann segir er samþykkt gagnrýnis­
laust.
• Munurinn á smjaðri og hrósi felst í
eigingirni smjaðrarans.
• Smjaður virkar niðurdrepandi á þá
starfsmenn sem ekki vilja smjaðra.
Þeir segja: Við komumst aldrei neitt
áfram því stjórinn hlustar bara á hann
Nonna smjaðrara.
Eftir að bókin um smjaðrið kom út
í urðu líflegar umræður á Netinu
um vandann. Fólk vildi vita:
Hvernig á að uppræta smjaður?
Vinnuheimspekingurinn Öyvind Kvalnes
vísaði ábyrgðinni á yfirmennina. Það er
yfirmannanna að sjá hættuna og láta
ekki blekkjast af lævísi smjaðraranna og
hlusta líka á gagnrýni undirmanna sinna. Það
er helsta ráðið gegn smjaðurmenningu í fyrir-
tækjum.
Og einni spurningu varð höfundurinn oft
að svara:
Er það smjaður að daðra við forstjórann?
Heimspekingurinn svaraði: Daður líkist
mjög smjaðri en þarf ekki að vera það. Og
daður hefur sömu slæmu áhrifin í fyrirtækinu
og smjaður hvort sem það er smjaður eða
ekki.
Smjaður – hrós á villigötum
texti: gísli kristjánsson
stjórnunarmoli:
StJóRNUNARMOLI