Tímarit Máls og menningar - 01.12.1944, Page 26

200
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
á íslandi, þá stendur deilan alls ekki um það, hvort eigi að nota
vélar eða ekki, því jafnvel hinum mesta afturhaldsmanni dettur ekki
í hug að halda því fram, að menn skuli bíta gras með tönnunum;
um hitt er deilt, hvort íslenzkir bændur eigi nú, árið 1944 eða 45,
að nota vélar frá tíundu öld, eins og t. d. orf og ljá, ellegar vélar
frá tuttugustu öld. Afturhaldsmenn, sem ég vil í þessu falli nefna
óvini landbúnaðarins, vilja að íslenzkir bændur erji með frum-
stæðum handverkfærum, sem þýðir að við skulum lifa á því sið-
menningarstigi sem var meðal bænda í Evrópu á tímum Karla-
magnúsar; en íslenzkir bændur sjálfir krefjast allir sem einn nú-
tímastarfshátta í atvinnugrein sinni af þeirri einföldu ástæðu, að
það varðar líf þeirra.
Ályktarorðum Olafs búfræðings Jónssonar gegn landbúnaði á
vélrænum grundvelli má hinsvegar segja til hróss, að þau eru að
minnsta kosti heiðarlegt afturhald. Ballið byrjar, þegar grautarhöf-
uðin taka að þeyta lúðra sína. I blöðum afturhaldsklíku einnar í
Reykjavík og Akureyri má að jafnaði lesa, að bændur eigi reyndar
að hafa nútímaverkfæri og rækta lönd sín, en höfuðnauðsynin um-
fram allt annað sé þó viðhald strólbýlisins, því þar undir sé komin
menning landsins. Þessir hugsuðir segja, að búskapur í strjálbýli
sé ekki aðeins íslendingseðlið sjálft, heldur sé það fortakslaust
mjög hátt siðferðisstig og dyggð að hafa langt á milli bæja, búa
síðan búskaparins vegna og rækta ræktunarinnar vegna til að göfga
sálina, án þess slík starfsemi hafi nokkurt þjóðfélagslegt markmið
eða hagrænt gildi. Þetta er sú gamla góða kenning um l’art pour
l’art. Landbúnað á að stunda sem fagra en óarðgæfa list, og ef
bæiulur hafa hvorki í sig né á, þá skal fá þeim hundrað miljón
krónur af almannafé undir allskonar yfirskyni, svo þeir geti haldið
áfram í lengstu lög þessu samblandi af meinlætalifnaði og sporti.
Þessum hugsuðum er fyrirmunað að skilja, að því fer fjarri að
strjálbýli (þeir segja „dreifbýli“, sem er óþekkt orð hér sunnan-
lands) sé til komið af dyggð, Islendingseðli eða háu siðgæði, lieldur
er það bein afleiðing hinna fornu villimannlegu búskaparhátta, sem
hér hafa verið stundaðir í meira en þúsund ár, rán„yrkjunnar“.
Rányrkjan, sem byggist á grundvallaratriði öfugu við ræktun, land-
níðslu, krafðist mikils landrýmis fyrir hvert bú í hrjóstrugu landi,