Tímarit Máls og menningar - 01.12.1944, Síða 73

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
247
Og öllum niálnotendum, skáldum jafnt og öð'rum, ætti að geta komið
saman um að meiri þörf er að hvessa og skerpa merkingar orðanna
en að gera þær loðnar og óskýrar.
Yfirleitt hygg ég að við höfum fram til þessa sopið seyðið af
þeim illu áhrifum sem rímur og vikivakakvæði með sínum óhófsama
dýrleik höfðu á málsmekk manna. Öllu mátti, ef svo bar undir, fórna
fyrir hljóminn; merkingar orðanna mátti teygja eins og hrátt skinn,
jafnvel færa myndir þeirra úr lagi. Einnig eftir að dýrleikakröfur
linuðust virðist mér þess gæta meir hjá íslenzkum skáldum en annars
staðar að þau telji sér heimilt að taka óþyrmilega á málinu og beita
það gjörræði. íslenzkar orðabækur neyðast til að taka upp ýms
orðatiltæki sem myndazt hafa í eitt skipti hjá einhverju skáldi í
parraki ríms og stuðla, en aldrei verið til hvorki fyrr né síðar.
Maður eins og Stephan G. Stephansson hefur haft að heiman mjög
gott og upphaflegt málfar, svo sem vænta mátti af átthögum hans
og kynslóð, en í kvæðum hans kveður allt of mikið að ýmiss konar
tilbúningi og teygingum. Og þegar höfuðskáld eins og Einar Bene-
diktsson segir þátts, hátts og mátts fyrir þáttar, háttar, máttar (í
kvæðinu Kórmakur), af því að kveðandi heimtar einkvæðar myndir,
ellegar bjóu fyrir bjuggu (Langspilið), af því að rírtis er þörf við
dóu, þá sé ég ekki að höfð verði vægari orð en að hér sé farið
langt út fyrir takmörk hins leyfilega.
Að sjálfsögðu hljóta Ijóðasmiðir að veita orðum og hljómum
meiri athygli en aðrir menn, og skal nú vikið lítið eitt að því efni,
þó að erfitt sé viðfangs af því að smekkur manna hlítir engum
algildum reglum. Jafnframt því sem íslenzk skáld hafa allt síðan í
fornöld verið vandfýsin á nákvæma samhljóman í rími þar sem slíks
var krafizt, hefur löngum þótt vel fara að breyta til þar sem því
varð við komið. Snorri Sturluson lætur þess getið að fegra þyki að
nota mismunandi sérhljóð í stuðlum. Eftir þeirri fornu reglu væru
línurnar:
Standið fjarri; allt er orðið hljótt,
eilíft, heilagt, fast og kyrrt og rótt
betur kveðnar en:
yftburð sé eg anda mínum nær,
aldir þó að liðnar séu tvær.