Tímarit Máls og menningar - 01.12.1944, Side 111

TÍMARIT MÁLS OG MENNINCAR
285
ég gaf honum. Ég vonaði, að lesendurnir yrðu lirærðir og gripnir af harm-
leiknum um hin sundurkrömdu líf, en ekki hneykslaðir á lýsingu minni á þeim.
Fyrrnefndur dómari, og fólk með keimlíkar skoðanir og hann, er af bók-
menntaskóla, sem er tiltölulega nýr í sögu máls vors; þó að hann hafi ef til
vill verið til á dögum Chaucers,* vakti hann þá enga athygli og gerði engan
skaða. Hið sama má segja um England á dögum Elísabetar drottningar, og
jafnvel höfundar 18. aldar máttu fylgja augum sínum, eyrurn og samvizku,
þegar þeir lýstu Iífinu. Fólkið gat sjálft valið milli þess, sem það vildi lesa
og ekki lesa, og þjóðfélagið virðist hafa hjarað samt. En þessi nýja bók-
menntaskoðun, sem náði hámarki sínu á síðustu öld, en fer nú til allrar ham-
ingju hnignandi, leggur á höfundana fjötra, sem aldrei verða slitnir, og gildir
þá einu, hvað ritað er um. Einstök orð eru bannfærð, jafnvel þó að þau séu
einkennandi fyrir stóran hluta þjóðarinnar og hann noti þau í daglegu tali.
Um ákveðin atriði má ekki tala alvarlega, enda þótt þau séu einkennis- eða
undirstöðuatriði lífsins, heldur þykir sjálfsagt að hafa þau í flimtingum, tala
ruddalega um þau, eða helzt að minnast á þau undir rós.
Fólki af þessu tagi er leyíilegt að hafa smekk sinn og skoðanir. En það er
samt sem áður leiðinlegt, að það skuli ekki láta sér nægja að liafa slíkan
rétt, en vilja og vera fært um, að minnsta kosti í hluta af Massachusettsríki,
að þröngva skoðunum sínum og smekk upp á liina, sem eru á öðru máli.
Rúmsins vegna er ekki hægt að birta hér meira af því, sem ritað hefur ver-
ið um þetta mál. Annars væri mjög fróðlegt fyrir Islendinga að kynnast því
til hlítar. Sjálfir höfum við sannarlega orðið varir við þennan nýja bók-
menntaskóla og þá þröngsýni, sem frú Lillian Smith og Bernard De Voto
tala um. Það þarf ekki annað en að fletta upp á bókmenntaþáttum tímarits
þess, sem kallar sig málgagn kaupfélaganna í landinu, til þess að komast að
raun um það. Hér hafa höfundar einnig verið dæmdir í tukthús fyrir að rita
ekki eins og nokkrir Framsóknarþingmenn töldu æskilegt o. s. frv. o. s. frv.
Kaflinn úr Strange Fruit, sem þýddur er hér á eftir, er fyrst og fremst val-
inn með tilliti til þess, að hann sýnir sálarástand annarrar aðalpersónunnar,
Treisi, á merkilegum tímamótum í lífi hans, þ. e. þegar hann hefur gefizt upp
fyrir fjölskyldu sinni, prestinum og hinu hvíta umhverfi og hefur ákveðið að
giftast Dóru, stúlkunni, sem fjölskyldan valdi honum. Ennfremur er bann bók-
arinnar lagt með þessum kafla undir dóm íslenzkra lesenda, því að í honum
munu vera þær þrjár línur, sem bókin var bönnuð fyrir, að sögn kaupmanns-
ins í Boston.
Eiríkur Finnbogason.
* Geoffrey Chaucer, enskt skáld, uppi frá 1340—1400, höfundur hins sígilda
verks, Canterbury Tales.