Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Page 35

VERKEFNl ISLENZKRA FRÆÐA
215
sönglistarfræðum sem verið hafði á Islandi snöggva ferð og fór að
hnýsast í þjóðlög okkar. Reynsla heima fyrir hafði löngu kennt hon-
um rétta hoðleið í þvílíkum erindum, og hann labbaði sig beint inn
á elliheimilið. Þar safnaði hann heilmiklu á svipstundu. Hann komst
yfir rímnastemmur í Reykjavík sem honum fannst svo til um, að
hann kvaðst raula þær oft fyrir munni sér, og hygg ég þó að hann
hafi ekki kallað allt ömmu sína. Annað mál er það að eflaust mun
hann hafa talið margar þessar stemmur merkari sökum þess fróð-
leiks sem af þeim má hafa um sögu sönglistarinnar, en sökum feg-
urðar. Skeytingarleysi íslendinga um þjóðlög sín var honum mikið
undrunarefni, enda var hann öðru vanur heiman úr Finnlandi. Enn-
þá mun mega hæta nokkuð úr vanrækslunum. En að vísu fara að
verða allrasíðustu forvöð að ná i það sem eftir kann að vera af
þessum lögum.
Hvernig er um söfnun orða úr íslenzku alþýðumáli? Þó að tals-
vert hafi verið unnið á þessu sviði, einkum af Birni M. Olsen, er
öllum augljóst að margt er enn ógert. Þórbergur Þórðarson fékkst
í eina tíð mikið við orðasöfnun, og mér hefur verið sagt að hann
hafi náð í margt sem betra sé að eiga en missa; en þessi starfsemi
mun hafa farizt fyrir, m. a. sökum fullkomins áhugaleysis þeirra
sem fjárráðin höfðu. Mjög lítið hefur verið að því gert að safna
heildarlegum orðaforða ýmissa landshluta um mismunandi efni. Það
væri, svo að eitt dæmi sé tiltekið, ákaflega fróðlegt að eiga sam-
stætt orðafar um allt sem lýtur að heyskap eða skepnuhöldum úr
ýmsum héruðum, og sjá hvernig orð og merkingar skiptast víðs
vegar um landið. Það má búast við að verði eitt hlutverk hinnar
miklu orðabókar sem nú stendur til að gera, að koma á fót orða-
söfnun um allt land og senda spurningaskrár, en að vísu er hér sem
annars að hver dagur er dýrmætur, af því að fjölmargt í orðavali
er að líða undir lok með breyttum lifnaðarháttum.
Iivernig er um vinnubrögð og amboð og verklega menningu sem
tíðkazt hefur á íslandi frá alda öðli, en tekur nú óðum að hverfa?
Það er alkunn reynsla að sumir algengir hlutir daglegs lífs hafa þótt
svo hversdagslegir meðan notaðir voru að engum hefur dottið í hug
að setja þá á söfn, og getur orðið torvelt að spyrja þá uppi. En ekki
er nóg að eiga hlutina, hitt er ekki síður nauðsynlegt að vita hvernig