Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Page 102

282
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
En allt um það er þetta einkar geðfelld bók, yfirlætislaus og hlýleg. Bezt hefur
höfundinum tekizt upp við kaflana um drenginn. Þeir eru skrifaðir af látlaus-
um innileik, og þar nýtur hinn einfaldi stíll höfundarins sín bezt.
Frágangur hókarinnar er allur hinn þokkalegasti og prófarkalestur í betra
lagi. M. K.
Guðmundur Gíslason Hagalín: KONUNGURINN
Á KÁLFSKINNI. Nútíðarskáldsaga. Bókfellsút-
gáfan h.f. Reykjavík 1945.
Guðmundur Hagalín á heimtingu á því að allmiklar kröfur séu gerðar til
hóka hans. Sumar af fyrri bókum hans bjuggu honum allháan sess meðal ís-
lenzkra rithöfunda. Smásögur hans ýmsar voru sannar og athyglisverðar lýs-
ingar á Iífi vestfirzkrar alþýðu. Kristrún í Hamravík var nýstárleg og sérkenni-
leg hók, og fyrra bindi Virkra daga var vel skrifað og skemmtilegt. Síðan hefur
orðið augljós hnignun, og nú hefur loks keyrt um þverhak með þrem síðustu
bókunum. Sannur listamaður heyr stöðugt haráttu til að fullkomna sig og end-
urnýja; ef liann leiðist út í að skrifa ómerkar bækur í skjóli þess álits sem
hann nýtur, má hann húast við því að hrapa, og fall hans verður þeim mun
meira sem hann naut réttmætari vinsælda áður. Það verður ekki annað séð en
Guðmundur Hagalín sé nú að gera alvarlegar tilraunir til þess að gera fall
sitt sem mest.
I seinustu hókum sínum hefur Ilagalín tamið sér stíl sem virðist hafa það
eitt hlutverk að gera hækurnar sem lengstar, fylla sem flestar arkir. Síðustu
skáldsögur hans hafa í eðli sínu verið smásögur, smásögurnar skrítlur. En þær
liafa verið þynntar út með málæði samkvæmt kennisetningunni: „List er það
líka og vinna lítið að tæta upp í minna“. Það sem einkennir þennan stíl er
langdregin ntælgi, sífelldar innskotssetningar og aukasetningar, endurtekningar,
eintöl manna og dýra, húkhljóð, upphrópanir, fúkyrði, klám, dönskuslettur, am-
bögur, hálfkaraðar málsgreinar og einstæð fyrirlitning á málfræðilegu sam-
hengi. Idér munu verða tilfærð nokkur dæmi urn stíl Hagalíns úr seinustu hók
hans. Þar er um auðugan garð að gresja, og mætti taka dærni af hverri einustu
hlaðsíðu bókarinnar, en rúmsins vegna verður aðeins tínt til fátt eitt.
Einn furðulegasti stílkækur Hagalíns er húkhljóð og upphrópanir. Þessum
sérkennilegu sálarlífstáknum er dreift um bókina af óvenjulegu örlæti, og fjöl-
breytni þeirra lýsir hugkvæmni sem ætti skilið betra viðfangsefni. Þessi tákn
koma ekki aðeins fyrir í samtölum og eintölum sálarinnar, heldur einnig í al-
raennum lýsingum, jafnvel veðurfars- og náttúrulýsingum. Mér hefur talizt svo
til að í fyrra helmingi bókarinnar, á 255 síðum, séu rúmlega 1400 slík tákn
eða að meðaltali 5—6 á hverri síðu. Þessi tala er þó vafalaust of lág því að