Tímarit Máls og menningar - 01.06.1950, Blaðsíða 156

146
heildaráhrif. Mun t. d. ekki örðugt að
enda unglingabók? Lífið er alltaf að
víkka framundan, vettvangur sögunnar
að breikka af eðlilegum ástæðum?
Manni getur skilizt að þá sé erfiðara
að halda söguefninu í föstum böndum
pg ljúka henni án þess að hún renni
út í sandinn. Mér sýnist af þessari bók
Stefáns sem höfundur hafi verið hér í
dálitlum vanda, og ósjálfrátt óskar mað-
ur söguframhalds. Hvað verður um
þessa unglinga? Höfundur verður að
láta því ósvarað. Hann getur aðeins lát-
ið mann finna að langt og margt sé
framundan og þar bíði vettvangur starfs
eg þjóðnýtra afreka, og hæsta lagi renna
grun í hvor keppinauturinn muni hreppa
stúlkuna af næsta bæ.
Stefán Jónsson hefur með sögum sín-
uia unnið hylli hinna ungu lesenda sem
liann skrifar aðallega fyrir. Einmitt það
er sönnun þess að börn og unglingar
kunna að meta þegar talað er við þau
á. eðlilegu mæltu máli, að ekki þarf að
gera sér upp tæpitungu til að ná áheym
þeirra. Leiðir einnig af sjálfu sér að
höm kunni bezt að skilja þær sögur er
gerast í eðlilegu umhverfi þeirra sjálfra
með þau sjálf sem eðlilegar persónur.
En mér finnst þessar bækur Stefáns eiga
pins mikið erindi til fullorðinna, til for-
eldra ekki síður en barna. Hann gerir
aér einmitt far um að skýra ástæðumar
fyrir breytni barna og unglinga, rekja
þær til uppeldisins og umhverfisins í
þjóðfélaginu og að sjá hina fullorðnu
með auguni æskunnar sem getur verið
þeim góður lærdómur.
Eg hef orðið svona langorður um
þessa bók af því, að hún skipar sérstakt
rúm í bókmenntum okkar. Höfundi hef-
ur einnig tekizt að gæða höfuðpersónu
liennar því lífi að hún hverfur manni
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ekki úr minni. — Óþolandi margar
prentvillur eru í bókinni.
Kr. E. A.
Vegur allra vega.
Skáldsaga eftir SigurS Ró-
bertsson. Akureyri 1949.
Þetta er allstór skáldsaga, nærri 300
bls. í stóru broti, pappír góður, prent-
un skýr, prófarkir miðlungi vel lesnar.
Áður eru út komin eftir Sigurð Ró-
bertsson tvö smásagnasöfn og skáld-
sagan Augu mannanna (1946).
Sagan gerist á einu ári, einhvem
tíma á liðnum tugum aldarinnar, að
öðrum þræði í Reykjavík og hinum í
afskekktri sveit, Kjálkavík, á bernsku-
stöðvum aðal-söguhetjanna — karls-
sonarins úr garðshorfti, Leifs Sveins-
sonar, fátæks menntaskólapilts, með
lundfestu sína og gáfur einar að vega-
nesti, og kóngsdótturinnar úr höllinni,
Gullveigar Þorkelsdóttur frá Stað.
Bölvun auðs og örbirgðar og átök
gamals og nýs tíma eru einkum örlög-
valdar í lífi þess fólks, er hér segir frá.
Höfundur er skyggn á þau orsakalög-
mál. Samúð bans með þeim, sem fótum
eru troðnir, er falslaus og hlý, og tjáð
með óbrotnum hætti. Hann kann þá
list að haga svo atburðarás, að lesand-
inn fylgist með, og sumar persónur
sögunnar verða manni hugstæðar, t. d.
og ekki sízt afgreiðslustúlkan í Lind-
inni — umkomuleysið, vamarlaust —
og sveitarhöfðinginn Þorkell á Stað,
framtaks- og kjarnakarl og þó nátttröll
í skímu nýs dags.
Mál höfundar er hreint og tiktúm-
laust, en hvergi rismikið. Raunsæi hans
á þjóðlífsfyrirbæri, dramatísk hug-