Tímarit Máls og menningar - 01.06.1950, Blaðsíða 166

156
kynngi hans blæs nýju lífi í gömul og
stirðnuS form, og þó mundi orðkynng-
in ein ekki hafa nægt til þess að skapa
kvæðum Bólu-Hjálmars þann lífskraft
sem í þeim býr, ef ekki ólguÖu jafn-
víða að baki æstar tilfinningar þessa
stórlynda skálds, beiskjan yfir grimm-
um örlögum og ranglæti mannanna.
Það eru þessir eiginleikar sem framar
öðrum skipa Bólu-Hjálmari í öndveg-
issess meðal íslenzkra alþýðuskálda.
Með þessari útgáfu er Bólu-Hjálmari
sýndur verðugur sómi og íslenzkum les-
endum og fræðimönnum unnið stór-
mikið gagn. Hér er svo af stað farið
að ástæða er til að bíða með óþreyju
eftir lokabindinu, og ekki síður til
þess að þakka útgefanda framtak hans
og vel unnið starf.
}. B.
Riddarasögur I—III.
Bjarni Vilhjálmsson bjó til
prentunar. íslendingasagna-
útgáfan. Rvík 1949.
Riddarasögur voru um margar aldir
eitt vinsælasta lestrarefni Islendinga.
Þær voru skrifaðar upp aftur og aftur,
nýjar sögur samdar í stíl við hinar
cldri, rímur ortar út af þeim í stór-
hópum, og alþýðlegar lestrarútgáfur af
þeim prentaðar allt fram á þessa öld.
Þó hefur mikill fjöldi þeirra aldrei ver-
ið gefinn út á prent, og margar eru
ekki til nema í lélegum útgáfum. Fæst-
ir íslenzkra lesenda nú á dögum hafa
haft mikil kynni af riddarasögum, því
að eldri útgáfur þeirra eru næsta tor-
gætar, a. m. k. lestrarútgáfurnar, en
vísindalegar útgáfur þeirra hafa aldrei
verið mikið um hönd hafðar hér á
landi, enda lítt við almennings hæfi.
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Sú skoðun mun vera býsna almenn
að riddarasögur séu afburða lélegar
bókmenntir. Þetta er nú samt ekki rétt
nema frá vissu sjónarmiði. Þær stand-
ast vitanlega hvergi nærri listrænan
samanburð við Islendinga sögur, enda
eru þær allt annars eðlis. Hinar elztu
þeirra eru þýðingar, aðallega úr
írönsku, einn þáttur í viðleitni Hákon-
ar gamla Noregskonungs að kenna hirð
sinni riddaralega hæversku. Frá Nor-
egi bárust þær fljótlega til íslands, og
flestar þeirra hafa varðveitzt eingöngu
í íslenzkum handritum. En ekki leið
á löngu áður en íslendingar tóku sjálf-
ir að semja riddarasögur og notuðu í
uppistöðu söguefni hvaðanæva. I ís-
lenzkum riddarasögum ægir þess vegna
saman fyrirmyndum, áhrifum og sagna-
minnum úr öllum áttum: úr klassískum
ritum, franskri riddararómantík, furðu-
sögnum Austurlanda, norrænni goða-
fræði og þjóðtrú, þjóðsögum og ævin-
týrum. Þær hafa varðveitt margt úr
sameiginlegum bókmenntaarfi Evrópu
sem er glatað annarsstaðar, enda hafa
þær verið og eru enn vinsælt rannsókn-
arefni fræðimanna í mörgum löndum.
íslendingum eru þær vitanlega framar
öllu vitnisburður um fyrirferðarmikinn
þátt í bókmenntalífi þjóðarinnar, smekk
hennar og óskadrauma á liðnum öld-
um. Hugarfluginu og ýkjunum eru
engin takmörk sett, hér getur allt gerzt,
í rauninni miklu stórfenglegar en í
nokkrum tegundum reyfaraskáldskap-
ar, sem þýddur er og lesinn með á-
fergju nú á tímum. Og séu riddara-
sögur lesnar með réttu hugarfari eru
margar þeirra bráðskemmtilegar.
Það er því hið mesta heillaráð sem
íslendingasagnaútgáfan hefur tekið að
hefja útgáfu riddarasagna í ritsafni