Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Blaðsíða 62

268
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
íslenzks skáldskapar milli styrjaldanna felst einkurn í fullkomnun gam-
als forms, fullkomnun, yddun, hliðstæðri Jieirri sem evrópsk ljóðlist
hafði Joegar náð fyrir aldamótin, eða að minnsta kosti fyrir fyrra stríð.
Ljóðform 19. aldar á íslandi átti enn eftir síðasta Jrróunarstigið. Það
var ennþá ekki „tómt hús“, svo notuð séu orð Paul la Cours. íslenzk
ljóðlist gat enn um sinn haldið til í þessu húsi án þess að verða að
engu. Enda hagræddi hún sér })ar í makindum, ef til vill í fulhniklum
makindum. Kvæðakver Halldórs Kiljans Laxness 1930 var eiginlega
eina undantekningin sem skipti máli. En það skipti samt ekki nógu
miklu máli: það var aðeins leikur og dútl skáldsagnahöfundar, tilraun
sem ekki var fylgt eftir. Tilraunir annarra til að brjótast út úr 19. öld-
inni tókust oft óhönduglega, jafnvel tilraunir Steins Steinars fyrir 1940,
brautryðjandi varð Steinn Steinarr ekki fyrr en á finnnta áratug aldar-
innar.
Nú, J)egar mörg ung íslenzk skáld geta ekki lengur unað sér í hinu
gamla formi, býst ég við að J)að megi rekja til þessa. Hið hefðbundna
form 19. aldar er nú „tómt hús“. Ég hef dirfzt að kalla J)essa ritgerð
Til varnar skáldskapnum. Ymsum kann að finnast nokkuð stórt lekið
til orða. En réttlæting nafnsins felst í þessu.
#
Mér hefur alltaf fundizt hálfldægilegt J)egar menn hafa tekið munn-
inn fullan og sagt: Á íslenzku er ekki hægt að yrkja án stuðla (eða
jafnvel: án stuðla og ríms). Dr. Björn Sigfússon segir:
Stuðlar, með eða án höfuðstafa, og einliver háttbundin hrynjandi,
sem þeir bera uppi, verða nauðsyn íslenzku brageyra nœstu aldir.
Ostuðluð Ijóð kann enginn degi lengur nema söngtexta, og fœst eru
þau sönghœf. Ljóð, sem enginn Ijóðvinur nennir að rifja upp fyrir sér
og njóta með brageyranu, eru andvana fœdd og engu síður fyrir það
þótt þau kunni að vera eins hlaðin „sýmbólík“ og fyrirtaks myndlist á
úrkynjunarskeiði.1
Þar sem mér virðist dr. Björn ljá hér form skoðunum allstórs hóps
manna ætla ég að taka orð hans til nokkurrar athugunar. (Það væri
freistandi að byrja á að tala um þann merkilega skilning á skáldskap
1 Tímarit Máls og menningar 1951.