Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Blaðsíða 63

TIL VARNAR SKÁLDSKAPNUM
269
og skáldskaparnautn sem felst í orðunum „að njóta með lnageyranu“,
en það er ekki hlutverk okkar í bili).
1) „Stuðlar . . . verða nauðsyn íslenzku brageyra næstu aldir.“ Allir
munu sjá að þetta er í rauninni mystik. Til að setningin væri eitthvað
annað en mystik hefði hún orðið að vera t. d. þannig: Stuðlar verða
nauðsyn íslenzkum lesendum osfrv. I þessu falli eru væntanlegir les-
endur það eina sem kemur málinu við. því að við yrkjum fyrir lifandi
menn en ekki fyrir eitthvert abstrakt hugtak eins og íslenzkt brageyra.
Hvað er það? Ég er ekki viss um að stór hluti nemenda í gagnfræða-
skólum Reykjavíkur mundi finna nokkuð athugavert við rímað kvæði,
óstuðlað, sem þeim væri lesið. Og ég held mér sé óhætt að fullyrða að
brageyra sé heldur fágætt húsgagn hjá ungu fólki yfirleitt, og mun
jafnvel ekki vera eins algengt hjá eldri kynsóðinni og menn virðast
álíta. (Ég man t. d. hvað ég varð hissa þegar ég kornst að því að einn
vinur minn, hatranrur andstæðingur nútímaljóða vegna frávika þeirra
frá hinu gamla forrni — þegar ég komst að því að þessi vinur minn,
menntamaður og fræðimaður, hafði ekki vott af brageyra; ég held helzt
að hann hafi aldrei heyrt stuðla nefnda). Ég skýri aðeins frá þessu sem
staðreynd og get vel samþykkt í fullri einlægni að það sé hryggileg
staðreynd, en það þýðir ekki að berja höfðinu við steininn og ekkert
vinnst með því að varpa fram öðrum eins hégóma og: „Stuðlar verða
nauðsyn íslenzku brageyra næstu aldir.“
2) „Óstuðluð Ijóð kann enginn degi lengur.“ Þetta finnst mér í sann-
leika sagt dálítið vafasöm fullyrðing og býst ekki við að nein rannsókn
hafi farið fram um það efni, en vegna þess að ég tel þetta atriði ekki
skipta mjög miklu máli, eins og lesendur munu hrátt sjá, þá eyði ég ekki
fleiri orðum að því, heldur set sem svo að fullyrðingin geti staðizt.
3) Þá kem ég að þriðja atriðinu sem telja má höfuðatriði málsins og
ég held að megi einfaldlega setja þannig fram þegar búið er að tína
umbúðirnar utan af: Ljóð sem menn kunna ekki utan að eru vond, og
af því hlýtur að eiga að draga þá ályktun að Ijóð sé því betra sem fleiri
kunni það og því betra sem menn rifji það oftar upp (í huganum), Þar
með höfum við loksins tommustokk til að nota á ljóð. Ég held nú það
sé ekki fullgild sönnun um verðleika ljóðs að menn kunni það utan að.
Það er aðeins viss tegund ljóða sem er til þess fallin að læra utan að:
söngvar eða söngvakennd ljóð, og á ég þar ekki við söngíe.vía. Eða