Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Blaðsíða 73

TIL VARNAR SKÁLDSKAPNUM
279
árunum, orti þá. í ljóðum þessara skálda gelti ekki alltaf vélbyssan, þeir
gleymdu aldrei því sem er á bak við hana.
Oft sér maSur ritdómara rekja efni bókar, kannski hversdagslegt
efni, og álykta síSan: A þessu sjáiS þiS, kæru lesendur, aS þetta er meS
öllu þýSingarlaus bók. En þarna virSist mér dæmt eftir röngum for-
sendum. Allra líf er hversdagslegt. Og sérhvert líf er í sjálfu sér stór-
kostlegt en aSeins fáum er gefiS aS túlka þaS í listaverki. MeS öSrum
orSum: þegar menn gagnrýna höfund fyrir aS hann skrifi um venju-
leg örlög eins manns held ég þeir meini öllu heldur aS höfundinum
hafi ekki tekizt aS túlka þessi örlög svo aS þau varSi jafnframt alla
rnenn. Því aS mörg hin mestu snilldarverk fjalla einmitt um venjuleg
örlög venjulegs manns sem varSa alla menn: örlög allra manna; og um
leiS gerist hinn óútskýranlegi leyndardómur aS þessi örlög verSa mikil
og líf okkar venjulegra manna stækkar.
Paul Éluard segir í nýlegri grein aS sérhverju skáldi beri aS „opna
sem breiðastan veg jyrir tignun mannsins. Og til þess eru því öll jorm
nothœf, mál j)ess er skapað af öllum orðum, öllum hlutum. Löghelguð
jorm eru ekki. jremur til en löghelguð eða óhelg eða dónaleg ejni og
orð
Nordahl Grieg ritaSi eitt sinn aS hlutverk leikhúsa sé:
1) a behandle samtidens brennende spörsmal i kunstnerisk form,
2) a spille menneskehetens store verker med en slik innlevelse og et sá
jriskt syn at deres verdier blir hele samfundets uundvœrlige eiendom.
Fra et socialistisk synspunkt er dette annet punlct ikke det minst viktige.
Det gjelder á finne jrem til verker som gir stoltheten og velden ved á
leve, jordi fölelsen af menneskeverd skaper krav, kamp jor rikere liv.2
Þessi orS mætti hafa um allar greinir lista og bókmennta og sannari
og tímabærari orS held ég verSi ekki sögS. Og í rauninni er hér eina
svariS sem hægt er aS gefa viS hinum þrönga og þröngsýna skilningi á
aktúaliteti í listum og bókmenntum. Þjónusta lista viS framfaraöfl
heimsins er ekki einungis falin í því aS heyja skærustríS hversdagsins,
heldur aS hækka og víkka lífsskilning manna, sýna manninum fram á
aS hann er maSur, knýja hann til aS neita aS lifa hálfu lífi.
1 La Nouvelle Critique, apríl 1952.
2 Veien frem I., 1.