Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Page 93

SVERRIR KRISTJÁNSSON:
Annáll erlendra tíðinda
júní—desember 1952
Vaxandi stórveldaandstæður
I febrúarmánuði síðastl. skrifaði Jósef Stalín merkilega grein um efnahagsleg
vandamál sósíalismans og hag og horfur þess hluta heimsins, er lýtur stjórn hag-
skipulags auðvaldsins. Þar farast lionum m. a. svo orð: „Á yfirborðinu virðist sem
allt sé í stakasta lagi: Bandaríki Ameríku hafa náð tangarhaldi á Vesturevrópu,
Japan og öðrum auðvaldslöndum. Þýzkaland (vesturhluti þess), England, Frakk-
land, Italía og Japan, sem lent hafa í klónum á Bandaríkjunum, hlýða hverri
skipun þeirra. En það mundi vera rangt að ætla, að þessi „veltiár" muni vara
„um aldur og ævi“, að þessi lönd muni endalaust sætta sig við drottnun og kúgun
Bandaríkjanna, að þau muni ekki freista þess að varpa af sér hinu ameríska oki
og halda inn á hraut sjálfstæðrar þróunar."
Stalín spáði því, að auðvaldsríkin utan Bandaríkjanna, England, Frakkland,
Þýzkaland og Japan mundu að lokum slíta af sér helsi Bandaríkjanna, að and-
stæður auðvaldsríkjanna væru slíkar, að vel gæti svo farið, að friðslit yrðu með
þeim.
Viðburðarás heimsstjórnmálanna á síðara helming þessa árs hefur á marga lund
staðfest fræðilegar niðurstöður Stalíns í þessu efni. Það verður nú ljósar, að við-
leitni Bandaríkjanna til að skipuleggja auðvaldsheiminn, samfylkja auðvaldsríkj-
unum gegn heimi sósíalismans og alþýðuveldanna, verður fyrir æ harðvítugri mót-
spyrnu. Bandaríkjunum veitist örðugra með hverjum degi sem líður að skapa
pólitíska og efnahagslega einingu með ríkjum þess heimshluta, sem kenndur er
við „vestrænt" lýðræði. Ekki verður því þó um kennt, að vantað hafi viljann. Og
í fljótu hragði virðist, að ekki hafi skort getu hjá Bandaríkjunum til að taka for-
ustu í þessum heimshluta. Þrátt fyrir góðan vilja og nálega óþrjótandi efnahags-
legan mátt Bandaríkjanna er það ljóst, að Bandaríkin liafa miklu slakara taum-
hald en áður á þeim heimi, er þau þóttust borin til að kenna amerískan gang:
reiðskjótinn hleypur út undan sér og lætur ekki að stjórn, hvernig sem Bandaríkin
herja fótastokkinn. Fréttaritarar bandarískir í Vesturevrópu hafa nú um stund
orðið að játa, að vinsældir Bandaríkjanna fari mjög þverrandi í löndum, þar sem