Tímarit Máls og menningar - 01.12.1952, Blaðsíða 95

ANNÁLLERLENDRA TÍÐINDA
301
árunum, virtist fylkingin öll vera eitt friðsælt kærleiksheimili. En hinir sælu
hveitihrauðsdagar eru liðnir, og nú er loft allt lævi blandið. Efnahagsþróun auð-
valdsskipulagsins á eftirstríðsárunum er grundvöllur þeirra andstæðna, sem munu
rjúfa fyrr eða síðar þá samfylkingu, er Bandaríkin liafa reynt að stofna til undan-
farin ár.
Fyrir hina fyrri heimsstyrjöld skipuðu Bandaríkin þriðja sæti í útflutningi
heimsins. Arið 1951 nam útflutningur þeirra jafnmiklu og allur útflutningur Bret-
lands, Frakklands og Vestur-Þýzkalands samanlagður. Fyrir fyrri heimsstyrjöldina
var bandarískt fjármagn í erlendum fyrirtækjum aðeins 7% af erlendu auðmagni
binna stórveldanna. I árslok 1951 var fjármagn bandarískra auðhringa erlendis
orðið hvorki meira né minna en 36 milljarðar dollara, eða um 65% af erlendu fjár-
magni hinna stórveldanna, og hafði tvöfaldazt á síðustu sex árum. Tímaritið Sur-
vey oj Current Business, sem gefið er út af bandaríska verzlunarmálaráðaneytinu,
getur þess í ágústhefti 1952, að gróði Bandaríkjanna af erlendri fjárfestingu hafi
árið 1946 numið 1113 milljónunt dollara, en árið 1951 2 milljörðum og 700 millj-
ónum dollara.
I krafti þessa fjárhagslega ofurveldis hafa Bandaríkin getað siglt svo mikinn
byr hin síðustu ár með hin fátækari auðvaldsstórveldi í eftirdragi. En því, sem
Bandaríkin liafa grætt, hafa hin stórveldin tapað. Bretland hefur orðið harðast úti
til þessa, en upp á síðkastið hefur hagur þess versnað að mun fyrir þá sök, að
hinir fornu keppinautar þess, Vestur-Þýzkaland og Japan, hafa nú sleikt sár sín
og geta nú með aðstoð Bandaríkjanna tekið þátt í kapphlaupinu um heimsmark-
aðinn á nýjan leik. Enska blaðið Sunday Times talaði fyrir skömmu um „hinn
kalda gust“, er legði frá Þýzkalandi og Japan. Og það var ekki furða þótt blaðið
kvartaði um kulið. Samkvæmt opinberum skýrslum jók Þýzkaland útflutning sinn
um 209% og Japan um 166% árið 1951 í hlutfalli við árið 1949. Á fyrra helmingi
þessa árs jókst útflutningur Þýzkalands um 144% og útflutningur Japans um
109%, en Bretar fengu á sama tíma ekki aukið útflutning sinn nema um 35%.
Hlutur Vestur-Þýzkalands í verzlun Evrópu er nú orðinn stærri en Bretlands, og
Evrópumarkaðurinn tekur nú við 70% af allri utanríkisverzlun Þýzkalands. I hin-
um nálægari Austurlöndum er Þýzkaland sem óðast að hrekja Bretland úr mark-
aðsstöðu þeirri, er það hefur skipað á eftirstríðsárunum, og Japan flutti á fyrra
helmingi þessa árs meiri vefnaðarvöru til brezka heimsveldisins en Bretland sjálft!
I sama mund flytja Bandaríkin út landbúnaðarvörur sínar og selja 30% lægra
verði en á heimamarkaðinum og greiða framleiðendunum mismuninn úr ríkis-
sjóði. Þýzkaland og Japan liafa einnig tekið upp þennan sið um ýmsar vörur.
Það dregur sem sagt upp hliku verzlunarstríðsins í gömlum og góðum stíl á kær-
leiksheimili liinnar horgaralegu stórveldasamfylkingar.
Þessar efnahagsandstæður liinna borgaralegu stórvelda hafa valdið þeim þver-
brestum, sem orðið hafa á þessu ári í Atlanzhafsbandalaginu. Tímaritið Eco-
nomist sagði fyrir stuttu þessi spámannlegu orð um framtíð Atlanzhafsbandalags-
ins: „Þjóðir geta ekki verið í stjórnmála- og hernaðarbandalagi ef þær skera hvor
aðra á liáls á sviði verzlunarinnar.“