Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Side 31

HEIMA OG HEIMAN
21
minkuðu af því að vera bornir saman við samtímameistara í bókmentum
annarsstaðar í heiminum. En það hefur aldrei fyr gerst, að alþjóðleg
bókmentaverðlaun hafi ratað til íslands. Það hefur verið siðvenja híng-
að til, að þeir sem átt hafa fyrir slíkum verðlaunum að ráða, virtust
hneigjast til þeirrar einkennilegu hjátrúar, að verðleikar þjóðar í sér-
hverri grein, einnig í bókmentum, skyldu metnir samkvæmt höfðatölu,
eða einsog oss er tamt að segja á Islandi, eftir því hve mörg nef yrðu
talin í landi: fjöldi nefja — mikilsverð þjóð og góðs makleg; fátt nefja
— ekki par. Það lítur svo út sem Heimsfriðarráðið hafi aðrar hugmynd-
ir í þessum efnum; sú staðreynd að Ráðið hefur sæmt verðlaunum
fulltrúa af einu fámennasta og ókunnasta þjóðerni jarðarinnar bendir
til þess, að Ráðið aðhyllist ekki þá skoÖun að nefjamergð ein geri þjóð
góða, heldur beri aungu síður að líta á aðra kosti eða eiginleika hennar,
— eða jafnvel þeir komi á undan. En einmitt sú staðreynd að Heims-
friðarráðið skuli telja það samrýmast virðíngu sinni að leita uppi verð-
launamann meðal eins fámennasta þjóðflokks sem til er, þjóðflokks sem
þar á ofan byggir svo fjarri alfaraleið sem íslendíngar, — þessi stað-
reynd ber því vitni hversu innilega samþjóðleg í háttum og víöfeöm í
grundvallaratriðum Heimsfriðarhreyfíngin er.
Leyfið mér að bæta nokkrum athugasemdum við þá yfirlýsíngu sem
ég gerði í fyrstu, að þessi veitíng hefði komið mér á óvart flestum tíð-
indum fremur. Þegar ég var únglíngur ákvað ég að gerast rithöfundur,
og er það að vísu ekki mikil saga í landi þar sem annarhver maður er
að bera sig að yrkja. En mig lángaði til þess að gera höfundarkalliö
að ævistarfi mínu, þannig að ég gæti helgað bókmentum tíma minn
óskiftan; ég var í því ráðinn að setja saman sagnaskáldskap með epísku
formi um hið máttuga Iíf sem lifað hefur verið með miklum furðuverk-
um andstæðna í hinu veðurbitna eylandi mínu sem það þrumir eitt sér
í Norðuratlantshafi miðju, og í augum fjarlægs áhorfanda hlýtur að
standa sem ímynd hinstu auðnar. Og með því ég rita aðeins á túngu sem
skilin er af svo fám mönnum, að það lægi nær að kalla hana launmál
en þjóðtúngu, þá fullvissa ég yöur um að það vakti ekki fyrir mér að
komast í mikil uppgrip af því að velja mér þennan starfa, ellegar ég
þættist með því líklegur til að safna verðlaunum. Og ég skal reyndar
skjóta því hér inn, einsog meðal sviga, að ég held það hefði ekki orðið
mikið úr mér sem rithöfundi hefði ég nokkurntíma verið að krjá eftir