Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Síða 45

UM GARCÍA LORCA
35
Residencía de
Estudiantes
rýni og sjálfsaga, kasta hisminu og hafa það eitt, sem satt var og ósvikið
í hverju efni, og leggja meginrækt við þjóðleg menningarverðmæti.
„Kynslóðin frá 98“ markaði djúp spor í andlegt líf spænsku þjóðar-
innar. Baráttan um hin tvö sjónarmið frjóvgaði menningarlíf landsins,
en sljóvgaði ekki. Fylgismenn kastilíu-stefnunnar veittu eftir getu erlend-
um menningarstraumum inn í landið, og formælendur andalúsíu-stefn-
unnar hlýddu á „nið aldanna“ í spænsku þjóðlífi og reyndu að fá þjóð-
ina til að leggja við hlustir líka. Kröfurnar um miskunnarlausan sjálfs-
aga og gagnrýni, um óþreytandi leit að hinu sanna og ósvikna hófu
mennt og listir á hærra stig en áður.
Residencía de Estudiantes er menntasetur, sem stofn-
að var í lok 19. aldar að tilstuðlan eins mætasta
menntamanns og menningarfrömuðar spánverja á 19.
öld — Don Francisco Giner de los Ríos. Þar dvaldist kjarni ungra
mennta- og listamanna Spánar við framhaldsnám. Kennsla var öll með
mjög frjálsu, húmanistisku sniði og heimsborgarabrag. Kennarar voru
flestir frjálshuga og víðsýnir aristókratar í orðsins beztu merkingu. Þótt
flestir væm þangað komnir úr yfir- eða millistétt, leituðu menntamenn-
irnir við Residencía eigi síður þeirra verðmæta, sem varðveitt voru eða
sköpuð rueðal hins breiða fjölda, og menntun alþýðu var mörgum þeirra
alvarlegt áhugamál. Fjöldi þeirra hélt uppi einarðri baráttu gegn ein-
ræðisbrölti konungs og hershöfðingja, og frá þessu menntasetri komu
margir traustir liðsmenn lýðveldisins. Residencía de Estudiantes var inn-
blásin anda „Kynslóðarinnar frá 98“.
García Lorca var kominn hér í nýjan heim, því að Madrid og Granada
eru eins ólíkar og tvær borgir í sama landi geta verið. Hvergi mátti kasti-
líu-stefnan sín meira í landinu en í höfuðborginni. Um Madrid léku allir
þeir straumar og „ismar“, sem uppi voru í listum í álfunni í lok fyrri
heimsstyrjaldar. „Spánn var hlutlaust land í öllu nema bókmenntum og
listum,“ hafði spænskur menntamaður sagt um afstöðu landsins til fyrri
heimsstyrjaldar. Styrjöldin hafði svipt yngstu kynslóðina trú á mögu-
leika til úrbóta í þjóðfélags- og atvinnumálum, og hún sneri við þeim
baki vonsvikin. Hins vegar reyndi hún að leita sér lífsfyllingar í mennt-
un og listum og lifa björtu lífi, þótt á dökkum grunni væri. Margir fóru
flatt á öllum hinum aðsteðjandi dægurstefnum, öðrum urðu þær frjór
aflgjafi og kannski engum eins og García Lorca. Kom honum ekki aðeins