Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Page 67

NAZIM HIKMET:
Þrjú ljóð
Nazim Hikmet er fæddur í Saloníku árið 1901. Faðir hans skipaði háa stöðu í
utanríkisþjónustunni og var kunnur listmálari. Hikmet gekk í skóla sjóliðsforingja
og orti þá sín fyrstu uppreistarljóð gegn hrottalegum aganum, sem þar var beitt.
Þegar þjóðfrelsisbarátta tyrkneskrar alþýðu gegn erlendri ásælni (Breta, Frakka
og ítala) og oki Ottomananna hófst í kjölfar heimsstyrjaldarinnar fyrri undir for-
ystu Mustafa Kemals Ataturks (1919—22), þá tók hann í fyrstu þátt í henni. En
októberbyltingin rússneska og samtíma þróun mála austur þar varð þess valdandi,
að hann réð af að leita þangað reynslu og þekkingar og hélt til Moskvu árið 1920 og
las stjórnmálahagfræði og félagsfræði af kappi næstu átta árin.
Köllun sína fann hann þó í skáldskap; og af nánum kynnum, sem tókust með
honum og skáldbróður hans Majakovský, sannfærðist hann um nauðsyn nýrra tján-
ingarforma í Ijóðlist. Kvæði, sem birtust eftir hann í tyrkneskum tímaritum um
þær mundir, skipuðu honum þegar fremst í flokk framsæknustu og vinsælustu
skálda Tyrklands.
Jafnvel stjórnarvöldin veittu ljóðum hans athygli og viðurkenningu á sinn hátt:
Þau létu dæma hann fjarstaddan til fimmtán ára þrælkunarvinnu. Handtaka beið
hans, er heim kom (1928), og lengri og skemmri fangavist hin næstu ár; hvað eftir
annað var hann dreginn fyrir lög og dóm og borinn fjarstæðustu sökum. Sýkna hans
var þó jafnan sönnuð fyrir borgaralegum dómstólum, og naut hann þar að verjanda
síns og vinar, Irfan Emins, hins skarpasta og ótrauðasta málfærslumanns.
En hvort heldur frjáls eða í haldi, var Hikmet sístarfandi. Ljóð, smásögur, leik-
rit og flugrit bárust án afláts frá hendi hans, hann rak prentsmiðjur, gaf út tímarit
og háði ritdeilur um stjómmál og menningarmál. Ung skáld flykktust undir merki
hans, og ljóð hans voru á hvers manns vörum, jafnvel þeirra mörgu, sem ólæsir voru
á bók.
Og árið 1936 létu tyrknesk stjórnarvöld skríða til skarar. Þegar sakleysi Hikmets
af tilfundinni ákæru varð augljóst enn einu sinni við hneykslanleg réttarhöld fyrir
opinberum dómstóli í Istambúl, þá var honum stefnt fyrir herrétt og haft að sakar-
efni, að bækur hans, sem raunar voru á hverju safni í Tyrklandi, liefðu fundizt f fór-
um nemenda við sjóliðsforingjaskólann. Til að þagga niður harðvítug mótmæli