Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1955, Síða 59

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1955, Síða 59
SKÁLDIÐ OG MAÐURINN með lögum eSa ólögum og stofna ríki jafnari hagsmuna, en eftir þaS munu allir fagna nægri og hollri fæSu, sæmilegum fötum, þriggja herbergja íbúS meS rafmagni og baSherbergi, hamingjusömum ástum og heilbrigSri skoSun á lífinu.“ En sjálf lokaniSur- staSa AlþýSubókarinnar felst í þess- um orSum á síSustu blaSsíSu hennar: „MaSurinn er fagnaSarboSskapur hinnar nýju menníngar, maSurinn sem hin fullkomnasta líffræSileg teg- und, maSurinn sem félagsleg einíng, maSurinn sem lífstákn og hugsjón, — hinn eini sanni maSur, — ÞÚ.“ Þetta er hinn nýi grundvöllur, hin nýja lífsskoSun Halldórs, sem síSari skáldrit hans eru reist á, og frá þess- um grundvelli hefur hann ekki hvikaS síSan. En þótt nauSsynlegt sé aS hafa þetta hugfast og þaS sé harla mikil- vægt atriSi í meSferS Halldórs á sögu- hetjum sínum, þá er meS því næsta lítiS sagt um list hans, um þá sérstöku töfra sem lyft hafa bókum hans upp í þann sess er þær skipa nú, ekki aSeins í vitund íslendinga, heldur miklu víS- ar um heim. Ég ætla mér ekki þá dul aS gera þvílíku efni nokkur skil í þeim fáu orSum sem hér verSa sögS. Til þess þyrfti miklu lengra mál, en hér verSur aSeins tæpt á fáeinum atriSum. Hinar miklu skáldsögur Halldórs snúast vissulega um manninn sjálfan, líf hans og baráttu hér á jörSinni. Þær gera þaS raunar svo eftirminnilega aS þær eru fjölbreyttar eins og lífiS sjálft, þær eru heill heimur, sem hver lesandi getur tileinkaS sér á sinn hátt, þær gefa misj öfn svör eftir því hvern- ig er spurt. Vissulega má segja aS Salka Valka sé saga um öreigafólk í sjávarplássi, um baráttu þess fyrir mannsæmandi lífi, um vaknandi skiln- ing söguhetjunnar og annarra á eSIi og tilgangi verklýSsbaráttu; aS Sjálf- stætt fólk sé saga um íslenzka einyrkj- ann, eSa jafnvel um einyrkjann yfir- leitt, hvar sem er í heiminum; aS bækurnar um Ljósvíkinginn séu saga íslenzka alþýSuskáldsins og fræSi- mannsins og um leiS saga skálds and- spænis kúgunarvaldinu; aS íslands- klukkan sé saga um örbirgS og áþján íslenzks fólks á mestu niSurlægingar- öld þess; aS AtómstöSin sé saga um lífiS í Reykjavík í hrunadansi eftir- stríSsáranna; aS Gerpla sé saga um menn sem láta glepjast af fánýtri hetjuhugsjón og trúnni á ofbeldiS. Allt þetta má til sanns vegar færa; en slíkar einkunnir ná ekki nema aS ytra borSinu á skáldskap Halldórs Kiljans. Eitt megineinkenni á skáldsögum Halldórs er sá fjöldi ógleymanlegra persóna sem hann hefur skapaS, per- sónur sem eru orSnar okkur kunnugri og hugstæSari en obbinn af því fólki sem viS höfum umgengizt á lífsleiS- inni. Þessar persónur eru orSnar klassískar á sama hátt og kunnustu hetjur fslendingasagna, þær eru orSn- 169
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.